LGS Fen Bilimleri Deneme Sınavı 11

Sarp Bey, Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nde meteorolog olarak görev yapmaktadır.

Buna göre Sarp Bey’in,

I. günün belli saatlerinde sıcaklık, nem, rüzgârın yönü ve şiddeti, yağış türü ile ilgili gözlem yapmak,

II. Türkiye’nin bölgelerine göre mevsim normallerine ait yağış, sıcaklık durumunu gösteren grafik ve harita çizmek,

III. şiddetli fırtına, yağış ve aşırı soğuklardan önce uyarılar yapmak

görevlerinden hangilerini yapması beklenir?

Güneş ışınlarının Dünya’ya geliş açısının değişmesine bağlı olarak,

– birim yüzeye düşen ışık ışını miktarı değişir.

– cisimlerin gölge uzunluğu değişir.

Buna göre aşağıdaki durumlardan hangisinin oluşması bu bilgiyle açıklanamaz?

Dünya’nın Güneş etrafında dolanırken bulunduğu konumlardan bazıları aşağıda gösterilmiştir.

Sezai ve Sezin yaşadıkları şehirlerde yılın aynı tarihinde yaşanan olaylar ile ilgili aşağıdaki bilgileri vermiştir.

Sezai: Yılın bu tarihinde en kısa geceyi yaşıyoruz.

Sezin: Yılın bu tarihinde yaşanan kar yağışları nedeniyle genellikle okullar tatil oluyor.

Buna göre,

I. Sezai ve Sezin Dünya’nın farklı yarım kürelerinde yaşamaktadır.

II. Bu tarihte Dünya 1 konumundaysa Sezai, Güney Yarım Küre’deki bir şehirde yaşıyor olabilir.

III. Bu tarihte Dünya 3 konumundaysa Sezin, Kuzey Yarım Küre’de bir şehirde yaşıyor olabilir.

yargılarından hangileri doğrudur?

Bir canlıda meydana gelen olayla ilgili aşağıdaki bilgiler verilmiştir.

I. Çevresel faktörlere bağlı olarak gerçekleşmiştir.

II. Canlıların kalıtsal karakterlerine etki eden DNA bölgelerindeki yapı değişmiştir.

III. Sonraki nesilde bu durum ortaya çıkmamıştır.

Buna göre verilen özelliklerden hangisi ya da hangileri bu olayın mutasyon olduğunun kesin kanıtıdır?

Mor çiçekli ve beyaz çiçekli bezelyelerin çaprazlanmasıyla oluşabilecek döllere ait özellikler aşağıda verilmiştir.

• Ortaya çıkacak genotip tek çeşittir.

• Ortaya çıkacak fenotip tek çeşittir.

Mor çiçek rengi geni, beyaz çiçek rengi genine baskın olduğuna göre,

I. Çaprazlanan bezelyelerin genotipleri saf döldür.

II. Oluşacak bezelyelerin tamamında çekinik gen bulunur.

III. Oluşacak bezelyelerin tamamı beyaz çiçekli olur.

yargılarından hangileri doğrudur?

Deniz Kaplumbağalarının Yavrularının Hepsi Dişi Oluyor

Sürüngenlerin çoğunda olduğu gibi deniz kaplumbağalarında da cinsiyet kromozomu yoktur. Yumurtadaki yavrunun cinsiyeti, embriyonik gelişim sırasında kuluçka süresinin ortadaki 1/3’lük döneminde belirlenmektedir.

Deniz kablumbağları yumurtalarını kuma gömer ve kuluçka süresi burada tamamlanır. Yumurtanın bırakıldığı kumun sıcaklığı 32°C civarında ise hepsi dişi, 26°C civarı ise hepsi erkek, 29°C civarı ise yarısı dişi yarısı erkek olmaktadır. Muğla’nın Dalyan ilçesi İztuzu sahili deniz kaplumbağalarının yumurta bıraktıkları bir yerdir ve konuyla ilgili uzmanlar yumurtaların güvenliğini sağlamaktadır. Buradaki yavruları gözlem altında tutan İztuzu Deniz Kaplumbağaları Araştırma ve Koruma Merkezi görevlileri, küresel ısınmanın deniz kaplumbağalarının nesli için tehlike yarattığını belirtmektedir. Hava sıcaklığının artmasıyla birlikte kumun da sıcaklığının arttığını ve yumurtadan çıkan yavruların dişi olduğunu ifade etmişlerdir.

Böyle giderse 20-25 yıl sonra çiftleştirmek için erkek deniz kaplumbağası bulmakta zorluk çekileceğini belirten uzmanlar, bu durumla ilgili önlem alınması gerektiğini, gerekirse yuvaların daha serin yerlere taşınabileceğini söylemişlerdir.

Verilen bilgilerden yola çıkılarak,

I. Yumurtanın bırakıldığı kumun sıcaklığı deniz kaplumbağalarının gen yapılarının değişmesine sebep olmaktadır.

II. Küresel ısınma bazı canlı türleri için hayati sonuçlara sebep olmaktadır.

III. Deniz kaplumbağalarının yumurtaları daha serin bir yere taşındığında embriyonun genlerinin işleyişi değişecektir.

sonuçlarından hangilerine ulaşılabilir?

Günlük hayatta gerçekleşen olaylarda maddeler fiziksel ya da kimyasal değişime uğrar.

Aşağıdaki örneklerden hangisinde maddenin geçirdiği değişimin türü, diğerlerinden farklıdır?

Bir deneyda cam bardağın dibine kuru kâğıt havlu yerleştirilip bardak ters bir şekilde, su dolu bir kaba daldırılıp çıkarılıyor. Bardağın tamamı suyun içine girmesine rağmen bardağın dibindeki kâğıt havlunun kuru kaldığı görülüyor.

Bardağın dibindeki kâğıt havlunun ıslanmaması aşağıdakilerden hangisiyle açıklanabilir?

Edirne’nin Keşan ilçesinde bulunan Saroz Körfezi’nde tüplü dalış sporu yapılmaktadır. Normal koşullarda suyun sıcaklığının düşmesine bağlı olarak ekim ayının ortalarında dalış sezonu kapanmaktadır. Fakat o bölgede eğitim veren dalış eğitmenleri bu yıl hava sıcaklıklarının, her yılkinden farklı olarak yüksek olmasından dolayı, kasım ayının üçüncü haftasına kadar dalış yaptıklarını, sezonun epey uzun sürdüğünü belirttiler.

Karadeniz ve Marmara bölgelerinde 3 gündür etkili olan şiddetli fırtına ve poyraz nedeniyle kuru yük gemileri yakındaki limanlara sığındı. Vapur ve deniz otobüsü seferleri iptal edildi. Karadeniz’de bulunan balıkçı tekneleri sefere çıkamadılar. Balıkçılar geçmiş yıllarda, yılın bu vakitlerinde hiç bu kadar kötü hava koşulları yaşamadıklarını söylediler.

Verilen haber metinlerine bakılarak,

I. Hava durumu insanların günlük yaşamını ve faaliyetlerini etkiler.

II. Bazı meslek grupları görevlerini ve işlerini yaparken hava koşullarına göre davranır.

III. Hava olayları bazı zamanlarda iklimin genel özelliklerine ters düşecek şekilde gerçekleşebilir.

çıkarımlarından hangilerine ulaşılabilir?

Üzerine delikler açılan plastik şişe, su ile doldurulup aşağıdaki deneyler yapılmıştır.

Farklı derinliklerdeki K ve L deliklerinden su fışkırdığı, L deliğinden fışkıran suyun yatayda daha fazla yol aldığı görülmüştür. Şişenin kapağı kapatıldığında ise deliklerden su fışkırmadığı gözlemlenmiştir.

Deneyde gözlemlenen olayların açıklaması ile ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?

Mığrı, Congridae familyasından yılan balıklarına benzeyen ve sadece denizlerde yaşayan bir balık türüdür. Derisi kaygan ve vücudu küçük pullarla örtülüdür. Sırt ve yanları gri, sarı ile karışık yeşilimtırak, karın kısmı ise kirli beyazdır. Bu sayede bulunduğu ortamdan ayırt edilmesi zordur. Etçil bir balık türü olan mığrı, çakıllı ve kayalık yerlerde mağara ve taş oyuklarında yuvalanır. Mığrı, yılana benzeyen uzun vücudunu avının etrafına sarar ve onu etkisiz hâle getirene kadar sıkar, sonra da yer.

Verilen bilgilere bakılarak,

I. Mığrı balığı bulunduğu ortamda kamufle olmasını sağlayan özelliklere sahiptir.

II. Bilgilerdeki özellikler mığrı balığının yaşama şansını artırır.

III. Mığrı balığının sahip olduğu bu özellikler kalıtsaldır ve nesilden nesile aktarılır.

çıkarımlarından hangileri yapılabilir?

Fen bilimleri dersinde yapılan deneyin modeli ve deneydeki işlemler aşağıdaki gibidir.

Şekil-1’deki su sızdırmaz hareketli pistona bağlı yayın bulunduğu özdeş kaplar, Şekil-2’deki gibi K ve L sıvılarının bulunduğu kaplara konuluyor. K kabına konulan yayın daha fazla sıkıştığı gözleniyor.

Sıvıların sıkışmadığı kabul edilen bu deneyle ilgili,

I. Sıvılar, içinde bulunan varlıklara basınç uygular.

II. L sıvısının yoğunluğu, K sıvısının yoğunluğundan küçüktür.

III. K sıvısında bulunan yaya daha fazla basınç etki etmiştir.

yargılarından hangileri doğrudur?

Elementlerin sınıflandırılması konusunu pekiştirmek isteyen fen bilimleri öğretmeni, aşağıdaki soru-cevap etkinliğini yapmıştır.

Soru 1 : Yemek pişirmek amacıyla kullanılacak bir tencerenin yapımı için hangi element kullanılabilir?

Emre : Metal sınıfından olan bir element, örneğin bakır kullanılabilir.

Soru 2 : Kurşun kalem ucu yapımında kullanılan element hangi sınıftadır?

Gülizar : Metal sınıfındadır.

Soru 3 : Oda koşullarında gaz hâlde bulunan bir element hangi sınıftadır?

Tuna : Ametal sınıfındadır.

Buna göre sorulara cevap veren öğrencilerden hangisi ya da hangilerinin cevabı yanlıştır?

Aşağıdaki periyodik cetvelde bazı elementlerin yerleri gösterilmiştir.

Bu elementlere ait özellikler aşağıdaki gibi eşleştirilmiştir.

I. Be, Na ve Si elementleri oda koşullarında katı hâldedir.

II. O elementi elektrik ve ısıyı iletmez.

III. He elementi kararlı yapıdadır.

Buna göre yapılan eşleştirmelerden hangileri doğrudur?

Bazı elementlerin periyodik cetveldeki yerleri aşağıda gösterilmiştir.

Bu elementlerle ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?

Basıncın bağlı olduğu faktörleri incelemek isteyen Sultan aşağıdaki düzenekleri kurmuştur. 

Taban alanları aynı olan K, L ve M cisimleriyle oluşturduğu cisim çiftlerinin zemine uyguladığı basınçlar arasındaki ilişkiyi aşağıdaki gibi gözlemlemiştir.

3. düzenek > 2. düzenek > 1. düzenek

Buna göre,

I. M cisminin ağırlığı en fazladır.

II. L cisminin ağırlığı, K cisminin ağırlığından büyüktür.

III. Yere uygulanan kuvvetin en büyük olduğu çift 3. düzenektir.

yargılarından hangisi ya da hangileri doğrudur?

Günlük yaşamda yapılan iki uygulama örneği aşağıda verilmiştir.

1. Uygulama: İri taneli ve lezzetli bezelye veren bitkiden tohum alınarak bir sonraki nesilde sadece o tohumlar kullanılıyor. İri taneli ve lezzetli bezelyeler üretiliyor.

2.Uygulama: Soğuk sularda yaşayan bir balıktaki soğuğa dayanıklılık geni, patlıcan bitkisine aktarılıyor. Gen aktarılan patlıcan bitkisi soğuk iklimlerde de yetiştirilebiliyor.

Buna göre,

I. biyoteknolojik yöntemlerle yapılma,

II. yapay seçilim uygulaması olma,

III. tür ıslahı sağlama

özelliklerinden hangisi ya da hangileri iki uygulama için ortaktır?

Aşağıda leylek ve serçenin gaga yapıları ile bu organların oluşmasına etki eden genlerin yapısı verilmiştir.

A: Adenin nükleotidi

G: Guanin nükleotidi

T: Timin nükleotidi

C: Sitozin nükleoitidi

Verilenlere göre,

I. Farklı tür canlıların aynı organlarının farklı şekilde olmasının sebebi genlerin farklı olmasıdır.

II. Kalıtsal özelliklere etki eden genler, nükleotidlerin birleşmesiyle oluşan birimlerdir.

III. Farklı tür canlıların yapısındaki nükleotid sayısı ve dizilişi farklıdır.

yargılarından hangileri doğrudur?

Bezelyelerde tohum şeklinin kalıtımını anlatmak amacıyla aşağıdaki çaprazlama yapılmıştır.

Tohum şekline etki eden genlerden buruşuk tohum geni ●, düzgün tohum geni ▲ sembolü ile gösterilecektir.

Çaprazlamadaki bezelyelerle ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi doğrudur?

Yağışlar yeryüzüne düştüğünde toprakta emilerek yerin altına iner. Geçirimsiz tabakayla karşılaşan su, daha derinlere inemez ve geçirimsiz tabakalar arasında birikerek yer altı sularını oluşturur. Yer altı suları, sondaj kuyuları açılarak yeryüzüne çıkarılır ve bu yöntemle oluşturulan su kaynaklarına artezyen kaynak adı verilir.

Bir bölgede yapılan sondaj çalışmaları sonucunda oluşturulması planlanan artezyen kaynaklar aşağıda gösterilmiştir.

K, L ve M kuyuları açıldığında gerçekleşecek olaylarla ilgili,

I. K kuyusundan kendiliğinden su çıkışı olmaz.

II. L kuyusu, yer altı su seviyesinin altında olduğu için bu kuyudan kendiliğinden su çıkışı gerçekleşir.

III. M kuyusunun derinliği az olduğu için M kuyusundan kendiliğinden su çıkmaz, pompa gerekir.

yargılarından hangileri doğrudur?