Noktalama İşaretleri Nedir?
Noktalama işaretleri, yazılı metinlerde cümlelerin anlamını netleştirmek, okumayı kolaylaştırmak ve yazının düzenini sağlamak için kullanılan özel işaretlerdir. Bu işaretler sayesinde yazılar daha anlaşılır hale gelir ve okuyucu metni doğru şekilde yorumlayabilir.
1. Nokta (.)
Nokta, cümlenin sonuna konur ve cümlenin bittiğini gösterir. Ayrıca kısaltmalarda, tarihlerde ve sayılarda da kullanılır.
Nokta Kullanım Yerleri:
Cümlenin Sonuna Konur:
“Kitap okumayı çok seviyorum.” “Yarın okula gideceğim.”
Bazı Kısaltmaların Sonuna Konur:
“1. (birinci)” “III. Selim” “3. Cadde” “7. Sokak”
Arka Arkaya Sıralanan Rakamlarda:
“5, 6 ve 7. bölümler” “XII – XVI. yüzyıllar arasında”
Tarihlerin Yazılışında:
“15.3.2024” “20.V.2024”
Saat ve Dakika Gösteriminde:
“Tren 09.30’da kalkacak.” “Yağmur 16.15’te başladı.”
Genel Ağ Adreslerinde:
“https://www.tdk.gov.tr” “https://testcoz.online”
⚠️ Uyarı
Ay isimleri yazıyla yazıldığında nokta kullanılmaz:
Doğru: “15 Ağustos 1923” “3 Mart 1924”
Yanlış: “15. Ağustos. 1923” “3. Mart. 1924”
2. Virgül (,)
Virgül, birbiri ardınca sıralanan eş görevli kelime ve kelime gruplarının arasına konur. Ayrıca cümle içinde ara sözleri ve ara cümleleri ayırmak için de kullanılır.
Virgül Kullanım Yerleri:
Eş Görevli Kelime ve Kelime Gruplarının Arasına:
“Sıcaktan, susuzluktan artık yürüyemiyordu.”
Sıralı Cümleleri Birbirinden Ayırmak İçin:
“Okuduk, anladık, öğrendik.”
Ara Sözleri veya Ara Cümleleri Ayırmak İçin:
“Şehrimi, Ankara’yı, çok özledim. (Ara söz)” “İzmir’e, Ali de oradaymış, gideceğiz. (Ara cümle)”
Alıntı Cümlelerinden Sonra:
“Yarın buluşalım, dedi.”
Konuşma Çizgisinden Sonraki Alıntı Cümlesinin Bitimine:
“— Bu kitabı ne zaman bitireceğim, diye sordu.”
Ret, Kabul ve Teşvik Bildiren Kelimelerden Sonra:
“Tamam, gidelim.” “Evet, ben de katılırım.” “Tabii, bizimle gelebilirsin.” “Hadi, başlayalım.”
Hitap İçin Kullanılan Kelimelerden Sonra:
“Çocuklar, lütfen sessiz olun!”
Sayıların Yazılışında Kesirleri Ayırmak İçin:
“12,5 (on iki tam, onda beş)” “0,75 (sıfır tam, yüzde yetmiş beş)”
Kitap, Dergi vb.nin Künyelerinde:
“Yaşar KEMAL, İnce Memed, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2010”
⚠️ Uyarı
Bağlaçlardan önce ve sonra virgül konmaz:
Doğru: “Hem okur hem yazar.” “Ya sen gel ya da ben gelirim.” “Ne kendisi çalışır ne bizi çalıştırır.”
Yanlış: “Hem, okur hem, yazar.”
Virgül Kullanılmaz:
- Şart ekinden sonra: “Seni seviyorsan gel.”
- Zarf-fiil eki almış kelimelerden sonra: “Beni dikkatle dinleyerek, notlar alarak öğrendi.” (art arda gelenler hariç)
3. Noktalı Virgül (;)
Noktalı virgül, cümle içinde virgüllerle ayrılmış tür veya takımları birbirinden ayırmak için konur. Ayrıca kendi içinde virgül bulunan sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için de kullanılır.
Noktalı Virgül Kullanım Yerleri:
Virgüllerle Ayrılmış Tür veya Takımları Ayırmak İçin:
“Kedilere Pamuk, Tekir, Sarman; köpeklere ise Karabaş, Çomar, Fıstık gibi isimler takılır.”
“Türkiye, Fransa, İtalya; Ankara, Paris, Roma.”
Kendi İçinde Virgül Bulunan Sıralı Cümleleri Ayırmak İçin:
“Sıcaktan, susuzluktan göz gözü görmüyor; insanlar gölgelere hızla kaçıyordu.”
“Sevdiğin yere git, mutlu ol; sevmediğin yere gidip kendini üzme. (Atasözü)”
İkiden Fazla Eş Değer Ögeler Arasında Virgül Bulunan Cümlelerde:
“Şiir; hikâye, roman ve denemeye göre daha çok tercih ettiğim bir türdür.”
Noktalı Virgül Kullanım Kuralları:
- Tür ayırımında: Virgüllerle ayrılmış grupları ayırmak için
- Sıralı cümlelerde: İçinde virgül bulunan cümleleri ayırmak için
- Özne ayırımında: Uzun öznelerden sonra kullanılabilir
4. İki Nokta (:)
İki nokta, kendisiyle ilgili örnek verilecek veya açıklama yapılacak cümlenin sonuna konur. Ayrıca karşılıklı konuşmalarda ve genel ağ adreslerinde de kullanılır.
İki Nokta Kullanım Yerleri:
Kendisiyle İlgili Örnek Verilecek Cümlenin Sonuna:
“Ali’nin beğendiğim özellikleri şunlardır: sabırlı olması, çalışkan olması, düzenli olması.”
Kendisiyle İlgili Açıklama Verilecek Cümlenin Sonuna:
“Başarılı olmanın tek bir yolu var: Çok çalışmak.”
Karşılıklı Konuşmalarda, Konuşan Kişiyi Belirten Sözlerden Sonra:
“Anne: İstediğim kitapları aldın mı kızım?” “Kız: Evet, annem aldım.”
Edebi Eserlerde Konuşma Bölümünden Önceki İfadenin Sonuna:
“— Buradan şehre nasıl gidebiliriz?” “Şoför cevap verir:” “— Binin, ben sizi götürürüm.”
Genel Ağ Adreslerinde:
“https://www.tdk.gov.tr/”
İki Nokta Kullanım Kuralları:
- Örneklerden önce: Açıklama yapılacak cümlelerin sonunda
- Konuşmalarda: Konuşan kişiyi belirten sözlerden sonra
- Web adreslerinde: URL’lerde kullanılır
- Edebi eserlerde: Konuşma bölümlerinden önce
5. Üç Nokta (…)
Üç nokta, anlatım olarak tamamlanmamış cümlelerin sonuna konur. Ayrıca kaba sayıldığı için açık yazılmak istenmeyen kelimelerin yerine ve alıntılarda eksik bölümlerin yerine de kullanılır.
Üç Nokta Kullanım Yerleri:
Anlatım Olarak Tamamlanmamış Cümlelerin Sonuna:
“Tam işler düzeliyor derken…”
Kaba Sayıldığı İçin Açık Yazılmak İstenmeyen Kelimelerin Yerine:
“Üç ucu k…lı sopa.” “Tren A…’ya yaklaştıkça heyecanı artıyordu.”
Alıntılarda Başta, Ortada ve Sonda Alınmayan Kelime veya Bölümlerin Yerine:
“… derken fırtına yelkenleri şişirmiş tekne yavaş yavaş limana doğru ilerliyordu…”
Ünlem ve Seslenmelerde Anlatımı Pekiştirmek İçin:
“Yarışın son metresi de geçerken seyirciler:” “— Haydi Mehmet… haydi Mehmet!”
Karşılıklı Konuşmalarda, Yeterli Olmayan, Eksik Bırakılan Cevaplarda:
“— Nerelisin?” “— İzmir…” “— Adın?..” “— Can…” “— …”
⚠️ Uyarı
Ünlem ve soru işaretinden sonra üç nokta yerine iki nokta konulması yeterlidir:
Doğru: “Nasıl sevmez insan?..” “Bir sabah güneşinin pencereden süzülüşü mesela!..”
Yanlış: “Nasıl sevmez insan?…” “Bir sabah güneşinin pencereden süzülüşü mesela!…”
6. Soru İşareti (?)
Soru işareti, soru eki veya sözü içeren cümle veya sözlerin sonuna konur. Ayrıca bilinmeyen, kesin olmayan veya şüpheyle karşılanan durumlar için de kullanılır.
Soru İşareti Kullanım Yerleri:
Soru Eki veya Sözü İçeren Cümle veya Sözlerin Sonuna:
“Ne kadar sürecek bu seyahat?”
“Yanıma yaklaşıp sordu:” “— Daha önce Ankara’da bulundunuz mu?”
Soru Bildiren Ancak Soru Eki veya Sözü İçermeyen Cümlelerin Sonuna:
“Yüzüme bakarak:” “— İsminiz?”
Bilinmeyen, Kesin Olmayan veya Şüpheyle Karşılanan Yer, Tarih vb. Durumlar İçin:
“Yunus Emre (1240 ?-1320)” “Fuzuli 1494 (?) üç padişah devri görmüş bir şairdir.” “Ankara’dan İzmir’e arabayla beş saatte (?) gitmiş.”
Soru İfadesi Taşıyan Sıralı ve Bağlı Cümlelerde:
“Çayı şekerli mi yaptın, şekersiz mi?”
⚠️ Uyarı
Soru anlamı katmayan mı / mı ekinden sonra soru işareti konmaz:
Doğru: “Kitabım okunmadı mı üzülürüm.” “Sabah oldu mu herkes işinin yolunu tutar.”
Yanlış: “Kitabım okunmadı mı? üzülürüm.” “Sabah oldu mu? herkes işinin yolunu tutar.”
7. Ünlem İşareti (!)
Ünlem işareti, sevinç, kıvanç, acı, korku, şaşma gibi duyguları anlatan cümle veya ibarelerin sonuna konur. Ayrıca seslenme, hitap ve uyarı sözlerinden sonra da kullanılır.
Ünlem İşareti Kullanım Yerleri:
Sevinç, Kıvanç, Acı, Korku, Şaşma Gibi Duyguları Anlatan Cümle veya İbarelerin Sonuna:
“Görüntü ne kadar da harika!” “Bravo!” “Ne kadar duyarsız insanlar var!” “Vay!”
Aşağıda Örnek Olarak Verilen İki Kullanım da Doğrudur:
“Aman! Geç kaldım.” “Aman, geç kaldım!”
Seslenme, Hitap ve Uyarı Sözlerinden Sonra:
“Öğrenciler! Geleceğe güvenle bakabilmek için kendinizi iyi yetiştiriniz.” “Kaskınızı takınız!”
Alay, Kinaye veya Küçümseme Anlamı Kazandırılmak İstenen Sözden Hemen Sonra Yay Ayraç İçinde:
“O kadar hızlıymış ki (!) uçak gibi koşarmış (!).”
Ünlem İşareti Kullanım Kuralları:
- Duyguları ifade ederken: Sevinç, korku, şaşma gibi duyguları belirtmek için
- Hitap sözlerinde: Seslenme ve uyarı sözlerinden sonra
- Alay ifadelerinde: Yay ayraç içinde kullanılır
- İki kullanım: Bazı durumlarda iki farklı kullanım da doğrudur
8. Kısa Çizgi (-)
Kısa çizgi, satıra sığmayan kelimeler bölünürken satır sonuna konur. Ayrıca cümle içinde ara sözleri veya ara cümleleri ayırmak için de kullanılır.
Kısa Çizgi Kullanım Yerleri:
Satıra Sığmayan Kelimeler Bölünürken Satır Sonuna:
“Sıcaktan mı terliyordum, yoksa korkudan, endişe –den mi bilemedim.”
Cümle İçinde Ara Sözleri veya Ara Cümleleri Ayırmak İçin:
“Şehrimi –Ankara’yı– çok özledim. (Ara söz)” “İzmir’e –Ali de oralıymış– gideceğiz. (Ara cümle)”
Kelimelerin Kökleri, Gövdeleri ve Eklerini Birbirinden Ayırmak İçin:
“sev–gi, bil–gi, güzel–lik vb.”
Fiil Kök ve Gövdelerini Göstermek İçin:
“gel–, git–; oku–, yaz– vb.”
İsim Yapma Eklerinin Başına, Fiil Yapma Eklerinin Başına ve Sonuna:
“–lık, –siz, –ci, –lik; –la–, –tır–, –dır– vb.”
Heceleri Göstermek İçin:
“öğ–ret–men, gü–zel–lik, kit–ap, oku–ma vb.”
Arasında, ve, ile, ila, …-den …-e Anlamlarını Vermek İçin Kelimeler veya Sayılar Arasında:
“Ankara–İstanbul yolu” “Türk–Japon ilişkileri” “10.00–11.00” “Galatasaray–Trabzonspor karşılaşması vb.”
Sıfırdan Küçük Değerleri Göstermek İçin:
“–10 °C”
⚠️ Uyarı
Cümle içinde sayı adlarının yinelenmesinde araya kısa çizgi konmaz:
Doğru: “Dört beş yıl önceydi.” “Beş altı kişi katıldı.”
Yanlış: “Dört–beş yıl önceydi.” “Beş–altı kişi katıldı.”
9. Uzun Çizgi (—)
Uzun çizgi, yazıda satır başına alınan konuşmaları göstermek için kullanılır. Buna konuşma çizgisi de denir.
Uzun Çizgi Kullanım Yerleri:
Yazıda Satır Başına Alınan Konuşmaları Göstermek İçin:
“Öğrenci öğretmenine yaklaşarak:” “— Ne zamandır öğretmenlik yapıyorsunuz?” “— Yirmi yıldır bu işi yapıyorum.”
Oyunlarda Uzun Çizgi Konuşanın Adından Sonra da Konabilir:
“Fatma Hanım — Bu arabayi satın almak isteyenler oldu fakat baba yadigarıdır, satamadım.” “Mehmet Bey — Merak buyurmayınız arabanızla ilgilenir, gerekli bakımları yaptırırım.”
Uzun Çizgi Kullanım Kuralları:
- Konuşmalarda: Satır başına alınan konuşmaları göstermek için
- Oyunlarda: Konuşanın adından sonra da kullanılabilir
- Konuşma çizgisi: Bu işarete konuşma çizgisi de denir
10. Eğik Çizgi (/)
Eğik çizgi, dizeler yan yana yazıldığında aralarına konur. Ayrıca adres yazarken, tarihlerin yazılışında ve genel ağ adreslerinde de kullanılır.
Eğik Çizgi Kullanım Yerleri:
Dizeler Yan Yana Yazıldığında Aralarına:
“Güneş doğar her sabah / Aydınlatır dünyayı; / Bulutlar geçer gökyüzünde / Yağmur getirir bazen”
Adres Yazarken Apartman Numarası ile Daire Numarası Arasına ve Semt ile Şehir Arasına:
“Cumhuriyet Caddesi No.: 15/7” “Kızılcahamam / ANKARA”
“Ülke adı yazılacağında ise:” “Cumhuriyet Caddesi No.: 15/7” “Kızılcahamam / Ankara” “TÜRKİYE”
Tarihlerin Yazılışında Gün, Ay ve Yılı Gösteren Sayıları Birbirinden Ayırmak İçin:
“20/05/2024, 20/V/2024 vb.”
Dil Bilgisinde Eklerin Farklı Biçimlerini Göstermek İçin:
“-da / -de, -dan / -den, -cı / -ci, -madan / -meden vb.”
Genel Ağ Adreslerinde:
“https://www.meb.gov.tr”
Fizik, Matematik vb. Alanlarda Birimler Arası Orantıları Gösterirken:
“km/sa (kilometre/saat)”
Eğik Çizgi Kullanım Kuralları:
- Dizelerde: Yan yana yazılan dizeler arasında
- Adreslerde: Apartman/daire ve semt/şehir arasında
- Tarihlerde: Gün/ay/yıl arasında
- Dil bilgisinde: Eklerin farklı biçimlerini göstermek için
- Web adreslerinde: URL’lerde kullanılır
- Birimlerde: Fizik/matematik alanlarında orantı göstermek için
11. Tırnak İşareti (” “)
Tırnak işareti, başka bir kimseden veya yazıdan olduğu gibi aktarılan sözler tırnak içine alınır. Ayrıca özel olarak vurgulanmak istenen sözler ve eser adları da tırnak içine alınır.
Tırnak İşareti Kullanım Yerleri:
Başka Bir Kimseden veya Yazıdan Olduğu Gibi Aktarılan Sözler:
“Konuşmasına ‘Güneş doğar her sabah / Aydınlatır dünyayı; / Bulutlar geçer gökyüzünde / Yağmur getirir bazen.’ dizeleriyle son verdi.”
Özel Olarak Vurgulanmak İstenen Sözler:
“Yaz başında mağazalarda ‘kampanya’ başladı.”
Cümle İçerisinde Eserlerin ve Yazıların Adları ile Bölüm Başlıkları:
“Derste ‘Kırk Beş Yaş’ şiirini okuduk.” “‘Noktalama İşaretleri’ bölümünde bazı uyarılara yer verilmiştir.”
⚠️ Uyarı
Tırnak içindeki alıntının sonunda bulunan işaret (nokta, soru işareti, ünlem işareti vb.) tırnak içinde kalır:
Doğru: “Hemen bu konuyu açıklayınız!” dedi.
Yanlış: “Hemen bu konuyu açıklayınız!” dedi.
Tırnak İşareti Kuralları:
- Alıntılarda: Başka kaynaklardan aktarılan sözler
- Vurgu için: Özel olarak vurgulanmak istenen sözler
- Eser adları: Kitap, şiir, bölüm başlıkları
- Noktalama: Tırnak içindeki noktalama işaretleri tırnak içinde kalır
⚠️ Uyarı
Tırnak içine alınan sözlerden sonra gelen ekleri ayırmak için kesme işareti kullanılmaz:
Doğru: “Refik Halit’in ‘Gurbet Hikâyeleri’ni beğenerek okudum.”
Yanlış: “Refik Halit’in ‘Gurbet Hikâyeleri”ni beğenerek okudum.”
12. Yay Ayraç ( )
Yay ayraç, cümledeki anlamı tamamlayan ve cümlenin dışında kalan ek bilgiler için kullanılır. Yay ayraç içinde bulunan ve yargı bildiren anlatımların sonuna uygun noktalama işareti konur.
Yay Ayraç Kullanım Yerleri:
Cümledeki Anlamı Tamamlayan ve Cümlenin Dışında Kalan Ek Bilgiler İçin:
“Bahçeden girer girmez gül, menekşe, lale ve papatyalar (Kokuları hâlâ burnumda.) karşılıyordu bizi.”
Özel veya Cins İsme Ait Ek, Ayraçtan Önce Yazılır:
“Mehmet Akif Ersoy’un (1240?-1320)…” “Belirteçlerin (zarf) türlerini henüz görmedik.”
Tiyatro Eserlerinde ve Senaryolarda Konuşanın Hareketlerini, Durumunu Açıklamak ve Göstermek İçin:
“Komutan – (Sert adımlarla askerlere doğru ilerler.) Günaydın asker!”
Alıntıların Aktarıldığı Eseri, Yazarı veya Künye Bilgilerini Göstermek İçin:
“Eşyayı kullanma ve ona hâkim olma tarzı şeklinde tarif edilen kültür, birçok yerde ancak dil sayesinde ifadeye bürünmekte ve manalar kazanmaktadır. (Mehmet Kaplan)”
Alıntılarda, Alınmayan Kelime veya Bölümlerin Yerine Konulan Üç Nokta, Yay Ayraç İçine Alınabilir:
“Sanat veya sanat eserinin birinci vasfı, insan eseri olmasıdır. (…) Bundan dolayıdır ki estetik bilimi; mağaralardaki sarkıt ve dikitler ile diğer tabii oluşum ve varlıkları, sanat eseri olarak kabul etmez. (İsmail Çetişli)”
Bir Söze Alay, Kinaye veya Küçümseme Anlamı Kazandırmak İçin Kullanılan Ünlem İşareti Yay Ayraç İçine Alınır:
“Taşı sıksa suyunu çıkaracağını söylüyor (!)”
Bir Bilginin Şüpheyle Karşılandığını veya Kesin Olmadığını Göstermek İçin Kullanılan Soru İşareti Yay Ayraç İçine Alınır:
“Taşlıcalı Yahya Bey 1488 (?)”
Yay Ayraç Kullanım Kuralları:
- Ek bilgiler: Cümlenin anlamını tamamlayan bilgiler
- Ekler: Özel isimlere ait ekler ayraçtan önce yazılır
- Tiyatro: Konuşanın hareketlerini açıklamak için
- Kaynak gösterme: Alıntıların kaynağını belirtmek için
- Eksik bölümler: Alıntılarda eksik kısımları göstermek için
- Alay ifadeleri: Ünlem işareti ile birlikte kullanılır
- Şüphe ifadeleri: Soru işareti ile birlikte kullanılır
13. Köşeli Ayraç ( [ ] )
Köşeli ayraç, ayraç içinde ayraç kullanılması gereken durumlarda yay ayraçtan önce kullanılır. Ayrıca metin aktarmalarında, çevirilerde ve alıntılarda çalışmayı yapanın eklediği sözler için de kullanılır.
Köşeli Ayraç Kullanım Yerleri:
Ayraç İçinde Ayraç Kullanılması Gereken Durumlarda Yay Ayraçtan Önce:
“Server Bedi [Peyami Safa (1899-1961)] bir dönem gazetecilik yapmıştır.”
Metin Aktarmalarında, Çevirilerde, Alıntılarda Çalışmayı Yapanın Eklediği Sözler İçin:
“Bu şaşırtıcı hikâyeyi ve Jacotot’nun felsefesini anlatan Jacques Rancière [hem] eğitim üzerine çok özgün bir düşünce sunuyor [hem de] zekâlar[ın] eşitsizliğini ve bilgi hiyerarşisini bahane eden toplumsal eşitsizlik….” (Savaş Kılıç)
Kaynak Olarak Verilen Kitap veya Makalelerin Künyelerine İlişkin Bazı Ayrıntıları Göstermek İçin:
“Refik Halit [Karay], Memleket Hikâyeleri,”
Köşeli Ayraç Kullanım Kuralları:
- İç ayraç: Yay ayraç içinde ayraç kullanımında
- Metin aktarmalarında: Çalışmayı yapanın eklediği sözler
- Kaynak gösterme: Künye bilgilerinde ayrıntılar
- Çevirilerde: Çevirmenin eklediği açıklamalar
14. Kesme İşareti (‘)
Kesme işareti, özel adlara getirilen iyelik, durum ve bildirme ekleri kesme işaretiyle ayrılır. Ayrıca kısaltmalara, sayılara ve belirli tarih bildiren ay ve gün adlarına gelen ekleri ayırmak için de kullanılır.
Kesme İşareti Kullanım Yerleri:
Özel Adlara Getirilen İyelik, Durum ve Bildirme Ekleri:
“Çanakkale Zaferi’ni” “Atatürk’üm” “Anadolu’muzun” “Resmî Gazete’de”
Yer Bildiren Özel İsimlerde Kısaltmalı Söyleyiş Söz Konusu Olduğu Zaman Ekten Önce:
“Hisar’dan, Boğaz’dan vb.”
Belli Bir Kanun, Tüzük, Yönetmelik Kastedildiğinde Büyük Harfle Yazılan Sözlerin Ek Alması Durumunda:
“Bu Kanun’un 20. maddesinin d bendi…”
Özel Adlar İçin Yay Ayraç İçinde Bir Açıklama Yapıldığında Kesme İşareti Yay Ayraçtan Önce Kullanılır:
“Nurullah Ataç’ın (1898-1957)”
Ek Getirildiğinde Avrupa Birliği Kesme İşareti İle Kullanılır:
“Avrupa Birliği’ne üye ülkeler…”
Kişi Adlarından Sonra Gelen Saygı ve Unvan Sözlerine Getirilen Ekleri Ayırmak İçin:
“Ahmet Bey’e, Selin Hanım’dan, Osman Efendi’ye, Osman Paşa’ya; Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı’na vb.”
Kısaltmalara Getirilen Ekleri Ayırmak İçin:
“TBMM’nin, TTK’nin, BM’de, ABD’de, TV’ye vb.”
Sayılara Getirilen Ekleri Ayırmak İçin:
“1883’te, 8’inci madde, 2’nci kat; 5,45’lik, 9,65’lik, 657’yle vb.”
Belirli Bir Tarih Bildiren Ay ve Gün Adlarına Gelen Ekleri Ayırmak İçin:
“Fabrikanın açılışı 12. Ekim’de yapılacak.”
Seslerin Ölçü ve Söyleyiş Gereği Düştüğünü Göstermek İçin:
“Ya Rab n’ola hâlim? (Yunus Emre)”
⚠️ Uyarı
Kurum, kuruluş, kurul, birleşim, oturum ve iş yeri adlarına gelen ekler kesmeyle ayrılmaz:
Doğru: “Türkiye Büyük Millet Meclisinin” “Türk Tarih Kurumunu”
Yanlış: “Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin” “Türk Tarih Kurumu’nu”
Kesme İşareti Kullanım Kuralları:
- Özel isimlerde: İyelik, durum ve bildirme ekleri
- Yer isimlerinde: Kısaltmalı söyleyişlerde
- Kanun adlarında: Büyük harfle yazılan sözlerde
- Unvanlarda: Kişi adlarından sonra gelen unvanlarda
- Kısaltmalarda: Kısaltmalara gelen eklerde
- Sayılarda: Sayılara gelen eklerde
- Tarihlerde: Ay ve gün adlarına gelen eklerde
- Ses düşmesi: Ölçü ve söyleyiş gereği düşen seslerde
Noktalama İşaretleri – Özet
Noktalama İşaretleri Tablosu:
| İşaret | Kullanım Yeri | Örnek |
|---|---|---|
| Nokta (.) | Cümlenin sonu, kısaltmalar, tarihler | Kitap okumayı seviyorum. |
| Virgül (,) | Eş görevli kelimeler, ara sözler | Sıcaktan, susuzluktan yürüyemiyordu. |
| Noktalı Virgül (;) | Virgüllerle ayrılmış grupları ayırmak | Kedilere Pamuk, Tekir; köpeklere Karabaş, Çomar |
| İki Nokta (:) | Örneklerden önce, konuşmalarda | Ali’nin özellikleri: sabırlı, çalışkan |
| Üç Nokta (…) | Tamamlanmamış cümleler, eksik bölümler | Tam işler düzeliyor derken… |
| Soru İşareti (?) | Soru cümleleri, şüpheli durumlar | Ne kadar sürecek bu seyahat? |
| Ünlem İşareti (!) | Duyguları ifade eden cümleler | Görüntü ne kadar da harika! |
| Kısa Çizgi (-) | Kelime bölme, ara sözler, ekler | sev–gi, bil–gi |
| Uzun Çizgi (—) | Konuşmaları göstermek | — Ne zamandır öğretmenlik yapıyorsunuz? |
| Eğik Çizgi (/) | Dizeler, adresler, tarihler | Güneş doğar her sabah / Aydınlatır dünyayı |
| Tırnak İşareti (” “) | Alıntılar, vurgulanan sözler | Derste ‘Kırk Beş Yaş’ şiirini okuduk. |
| Yay Ayraç ( ) | Ek bilgiler, kaynak gösterme | Bahçeden girer girmez gül (Kokuları hâlâ burnumda.) |
| Köşeli Ayraç ( [ ] ) | İç ayraç, metin aktarmaları | Server Bedi [Peyami Safa (1899-1961)] |
| Kesme İşareti (‘) | Özel isimlere gelen ekler | Atatürk’üm, Anadolu’muzun |
Konuyu Test Et
Noktalama işaretleri konusunu öğrendin! Şimdi bilgilerini test etmek için aşağıdaki butona tıklayarak teste geçebilirsin.