6. Sınıf Türkçe Sözcükte Anlam Konu Anlatımı

Örnekler:

• Okulunuzun bulunduğu çevreyi çok beğenirim.

• Gezi programında Atatürk Barajı’nı da gördüğü için çok sevindi.

• Kuş sesleri eşliğinde kahvaltı yapıyordu.

• Nane ve maydanozdan birer bağ alıp eve döndü.

• Kara gözlerindeki anlamlı bakış hepimizi etkilemişti.

• Odaya girer girmez ışığı yakmadan pencereye yöneldi.

Örnekler:

• Ailesinin ve çevresinin desteğini aldığı için çok mutluydu.

• Yazılı sınavda barajı geçince seçeceği alanları düşünmeye başladı.

• Son zamanlarda vicdanının sesini dinlemeye başladı.

• Aile bağlarımızı yeniden kuvvetlendirmek için çabalamalıyız.

• Kara haberler yüzünden televizyon izlemez oldu.

• Ömer Seyfettin, edebiyat dünyasının ışıklarından biridir.

Örnekler:

• Uğraşa uğraşa çivinin başını kırmış.

• Köprünün ayakları son kez kontrol edilecekmiş.

• Uludağ’ın sırtlarında gezinmiştik hep birlikte.

• Evrakları masanın gözünden çıkardı.

Matematik Terimleri:

• Sınavda dikdörtgenin çevresini hesaplarken epey zorlandı.

• İlk dersimize defterlerimize bir doğru çizerek başladık.

Spor Terimleri:

• Barajı kalabalık tutarsak bu şutun gol olmasını engelleriz.

Coğrafya Terimleri:

• Çanakkale Boğazı’na yaklaşırken gemiyi derin bir sessizlik kapladı.

Müzik Terimleri:

• Piyano çalarken ‘do’ sesini sürekli karıştırıyordu.

Anatomi Terimleri:

• Eklem bağındaki rahatsızlıklar iyice artmaya başlamış.

Fizik Terimleri:

• Derste işlediği ışık konusunu tekrar etmeye çalışıyordu.

Tanım:

Beş duyu organımızın herhangi biriyle algılayabildiğimiz veya kavrayabildiğimiz anlamları ifade eden sözcüklere somut anlamlı sözcükler denir.

Örnekler:

• Penceredeki menekşelerin kokusu diğer odadan fark ediliyordu. (Koku alma duyu organımız, burun)

• İnşaatın gürültüsü hepimizi rahatsız ediyordu. (Duyma duyu organımız, kulak)

• Balıklar akvaryumun içinde yüzüyordu. (Görme duyu organımız, göz)

• Hava ısınmaya başladı, gölge bir yer bulsak iyi olacak. (Dokunma duyu organımız, deri)

• Burada yiyeceğin künefenin lezzetini başka yerde bulamazsın. (Tatma duyu organımız, dil)

Tanım:

Beş duyu organımızın herhangi biriyle algılayamadığımız veya kavrayamadığımız anlamları ifade eden sözcüklere soyut anlamlı sözcükler denir.

Örnekler:

• Yaptığı şakadan sonra salonun havası değişti.

• Hırsı yüzünden çoğu kez hata yaptı.

• Sonunda heyecanını yenerek mikrofonu eline aldı.

• Cesaret edip farklı bir bölgede çalışmaya başladı.

• Bu hareketle hepimizin gönlünü almıştı.

• İnancımızı hiç yitirmeden çabalamaya devam ediyoruz.

• Öfke insana hata yaptıran tehlikeli bir duygudur.

MERKEZ Sözcüğü:

• Burası dokumacılığın merkezidir. (Bir işin yoğun olarak yapıldığı yer.)

• İfadenizi almak için sizi merkeze bekliyoruz. (Polis karakolu.)

• Halk Eğitim Merkezinde yeni beceriler edinmiş. (Bir işin öğretildiği yer.)

• Az daha gidince şehir merkezine varırsınız. (Belirli bir yerin ortası.)

KÖK Sözcüğü:

• Dişinin kök kısmında çürüme başlamış. (Bazı şeylerde dip bölüm.)

• Buradaki ağaçların kökleri dışarı fırlamış. (Toprakta bulunan besinleri emmesine yarayan klorofilsiz bölüm.)

• Etkinlikte bazı sözcüklerin kökünü yanlış bulmuşsun. (Kelimenin her türlü ek çıkarıldıktan sonra kalan anlamlı bölümü.)

• Kökleri bu mahallede kalan güzel bir arkadaşlığımız var. (Kaynak, köken.)

Örnekler:

• Hastane sözcüğü doktor, hasta, ilaç, reçete gibi sözcükleri çağrıştırır.

• Aşçı sözcüğü yemek, mutfak, pişirmek, tatlı gibi sözcükleri çağrıştırır.

Aynı sözcüklerle oluşmuş:

• iri iri

Eş anlamlı sözcüklerden oluşmuş:

• mutlu mesut

Zıt anlamlı sözcüklerden oluşmuş:

• ileri geri

Biri anlamlı, biri anlamsız olan sözcüklerden oluşmuş:

• tek tük

İki anlamsız sözcükten oluşmuş:

• çıtı pıtı

Yansıma sözcüklerden oluşmuş:

• gümbür gümbür

Yakın anlamlı sözcüklerden oluşmuş:

• yalan yanlış

Örnekler:

• Deniz, dünün aksine bugün dümdüzdü.

• Gece kapkara bir örtü gibi şehrin üstüne çökmüştü.

Bilgilendirme:

Çepeçevre, çırılçıplak, düpedüz, güpegündüz, paramparça, sapasağlam, sırsıklam vb. sözcükler de pekiştirmeli sözcüktür.

İkilemelerle pekiştirme:

• Araçlar sıkışan trafikte ağır ağır ilerliyordu.

• Onun hakkında konuştuğumuzu duyunca bize kötü kötü baktı.

“-mi” eki ile pekiştirme:

• Bize doğru gelen adamın yorgun mu yorgun bir hâli vardı.

• Kutunun içinden küçük mü küçük bir kedi çıktı.

Örnekler:

• Pencerenin gıcırtısı rüzgârın sesine karışıyordu.

• Yolun kenarında kalan dere şırıl şırıl akıyordu.

• Bisikletimin lastiği inşaatın yanından geçerken patladı.

• Eski günlerden bahsedilince zır zır ağlamaya başlıyorsun.

Tanım:

Bir varlığın rengi, şekli, kokusu, tadı, duygusal hâli ya da davranışı gibi ölçülemeyen niteliklerini belirten sözcüklere nitel anlamlı sözcükler denir.

Örnekler:

• O, sözünü esirgemeden söyleyen cesur bir insandı.

• Küçük kızın sarı saçları güneşte altın gibi parlıyordu.

• Bugün gittiğimiz kafede ilginç bir olay yaşadık.

• Piyanonun büyüleyici sesi âdeta dinleyicilerin ruhuna dokunuyordu.

Tanım:

Bir varlığın uzunluk, ağırlık, sıcaklık, büyüklük, miktar, zaman, sayı gibi ölçülebilir veya sayılabilir özelliklerini belirten sözcüklere nicel anlamlı sözcükler denir.

Örnekler:

• Şehir, yüksek katlı binalar tarafından ele geçirilmiş gibi görünüyordu.

• Mavi kuş, ılık bir bahar gününe açtı küçücük gözlerini.

• Elinde kocaman bir hediye paketiyle doğum gününe geldi.

• Kaldığım yurdun odası oldukça geniş, bütün eşyalarım rahat rahat sığıyor.