Noktalama İşaretleri Nedir?
Noktalama işaretleri, yazılı metinlerde anlamı netleştirmek, okumayı kolaylaştırmak ve cümle yapısını düzenlemek için kullanılan özel işaretlerdir. Bu işaretler, yazılı iletişimin vazgeçilmez unsurları olup, doğru kullanıldığında metnin anlaşılırlığını büyük ölçüde artırır.
Noktalama İşaretlerinin Önemi
Noktalama İşaretlerinin Temel Faydaları
- Anlam Netleştirme: Cümlelerin anlamını kesinleştirir ve yanlış anlaşılmaları önler.
- Okuma Kolaylığı: Metinlerin daha akıcı ve anlaşılır okunmasını sağlar.
- Ton ve Vurgu: Yazılı metinlerde konuşma tonunu ve vurguları belirtir.
- Yapı Düzenleme: Cümle ve paragraf yapısını düzenler.
1. Noktalama İşaretlerinin Tanımı ve Önemi
Noktalama işaretleri, yazılı dilde cümlelerin yapısını, anlamını ve okunabilirliğini artıran özel sembollerdir. Bu işaretler olmadan yazılı metinler anlaşılmaz hale gelir ve iletişim sorunları yaşanır.
Noktalama İşaretlerinin Faydaları:
Anlam Belirginliği Sağlar
Aynı kelimeler farklı noktalama ile farklı anlamlar kazanır
Okuma Hızını Artırır
Düzenli noktalama ile metinler daha hızlı okunur
Yazı Kalitesini Yükseltir
Profesyonel ve düzenli yazı görünümü sağlar
İletişim Etkinliğini Artırır
Mesajların doğru anlaşılmasını garanti eder
2. Nokta (.)
Nokta, en temel noktalama işaretlerinden biridir. Cümle sonlarını belirtir ve çeşitli kısaltmalarda kullanılır. Doğru kullanımı yazılı iletişimin temelini oluşturur.
Nokta (.) Kullanım Alanları:
- Cümle Sonu: Tamamlanmış cümlelerin sonuna konur.
- Kısaltmalar: Dr., Prof., Mah., Sok., yy. gibi kısaltmaların sonuna konur.
- Sıra Sayıları: 1., 2., 3. gibi sıra bildiren sayılardan sonra konur.
- Tarih Yazımı: Gün, ay ve yılı gösteren sayıları ayırmak için kullanılır.
- Saat Yazımı: Saat ve dakika gösteren sayıları ayırmak için konur.
- Genel Ağ Adresleri: Web adreslerinde kullanılır.
Nokta (.) Örnekleri:
Cümle Sonu Örnekleri:
• “Okullar haziran ayında kapanır.”
• “Öğrenciler sınıfta sessizce ders dinliyor.”
• “Kitap okumak çok faydalıdır.”
Kısaltma Örnekleri:
• “Dr. (doktor) – Dr. Mehmet Bey geldi.”
• “Prof. (profesör) – Prof. Ayşe Hanım ders veriyor.”
• “Mah. (mahalle) – Atatürk Mah. 15. Sokak”
• “yy. (yüzyıl) – 20. yy. edebiyatı”
Sıra Sayısı Örnekleri:
• “5. (beşinci) – Yarışmada 5. oldu.”
• “II. Selim – Osmanlı padişahı”
• “3. Cadde – 3. Cadde’de oturuyor.”
• “7. Sokak – 7. Sokak’ta bir ev var.”
Tarih ve Saat Örnekleri:
• “15.7.2024 – Yaz tatili başlangıcı”
• “23.IV.2024 – Nisan ayı yazıyla”
• “Dersimiz 09.15’te başlayacak.”
• “Toplantı 14.30’da başladı.”
⚠️ Önemli Uyarı
Tarihlerde ay adları yazıyla yazıldığında ay adlarından önce ve sonra nokta kullanılmaz:
✅ Doğru: “23 Nisan 2024”
❌ Yanlış: “23. Nisan. 2024”
Özel Kullanım Durumları:
- Arka Arkaya Sıralama: Virgülle veya çizgiyle ayrılan rakamlardan yalnızca sonuncu rakamdan sonra nokta konur.
- Örnek: “1, 2 ve 6. maddeler” – “X – XII. yüzyıllar arasında”
3. Virgül (,)
Virgül, cümle içinde farklı öğeleri ayırmak için kullanılan en yaygın noktalama işaretidir. Doğru kullanımı cümlenin anlaşılırlığını büyük ölçüde artırır.
Virgül (,) Kullanım Alanları:
- Eş Görevli Öğeler: Birbiri ardınca sıralanan eş görevli kelime ve kelime gruplarının arasına konur.
- Sıralı Cümleler: Sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için konur.
- Ara Sözler: Cümle içinde ara sözleri veya ara cümleleri ayırmak için kullanılır.
- Alıntı Cümleler: Tırnak içinde olmayan alıntı cümlelerinden sonra konur.
- Hitap Sözleri: Hitap için kullanılan kelimelerden sonra konur.
- Kabul/Red Kelimeleri: Evet, hayır, tamam gibi kelimelerden sonra konur.
- Sayılar: Kesirleri ayırmak için kullanılır.
- Künye Bilgileri: Kitap, dergi vb. künyelerinde kullanılır.
Virgül (,) Örnekleri:
Eş Görevli Öğeler:
• “Spor deyince aklıma futbol, basketbol ve voleybol geliyor.”
• “Elif, Can, Deniz ve Seda sinemaya gittiler.”
• “Çanta, ayakkabı, mont ve şapka aldım.”
Sıralı Cümleler:
• “Geldik, gördük, dönüyoruz.”
• “Kitap okudum, müzik dinledim, yürüyüş yaptım.”
• “Çalıştı, başardı, mutlu oldu.”
Ara Sözler:
• “En sevdiğim öğretmenimi, Ayşe Hanım’ı, özledim.” (Ara söz)
• “Emre’nin evinde, Babam da oradaydı, parti vardı.” (Ara cümle)
• “Bu roman, çok güzel bir eser, herkesin okuması gerekir.”
Hitap ve Kabul/Red:
• “Arkadaşlar, yarın projeyi sunacağız.” (Hitap)
• “Sevgili öğrenciler, yarın sınavınız var.” (Hitap)
• “Hayır, sizinle gelmiyorum.” (Red)
• “Tamam, kabul ediyorum.” (Kabul)
• “Evet, bu ödevi ben yaptım.” (Kabul)
Sayılar ve Künye:
• “3,7 (üç tam, onda yedi)”
• “2,45 (iki tam, yüzde kırk beş)”
• “Elif Şafak, Aşk, Doğan Kitap, İstanbul, 2023.”
⚠️ Önemli Uyarılar
Bağlaçlardan önce ve sonra virgül konmaz:
✅ Doğru: “Hem ağlarım hem gülerim.”
✅ Doğru: “Ya İstiklâl ya ölüm!”
✅ Doğru: “Bugün hava ne sıcak ne soğuk.”
❌ Yanlış: “Hem, ağlarım, hem, gülerim.”
Şart ekinden sonra virgül konmaz:
✅ Doğru: “Yarın hava güzelse bisiklet sürelim.”
❌ Yanlış: “Yarın hava güzelse, bisiklet sürelim.”
4. Noktalı Virgül (;)
Noktalı virgül, virgülden daha güçlü ama noktadan daha zayıf bir ayırıcı işarettir. Genellikle cümle içinde virgülle ayrılmış öğeleri gruplamak için kullanılır.
Noktalı Virgül (;) Kullanım Alanları:
- Virgülle Ayrılmış Gruplar: Cümle içinde virgüllerle ayrılmış tür veya takımları birbirinden ayırmak için konur.
- Sıralı Cümleler: Kendi içinde virgül bulunan sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için konur.
- Özne Sonrası: İkiden fazla eş değer öğeler arasında virgül bulunan cümlelerde özneden sonra konabilir.
Noktalı Virgül (;) Örnekleri:
Virgülle Ayrılmış Gruplar:
• “Mavi takıma Emre, Kaan, Arda; yeşil takıma Zeynep, Ela, Sıla katılsın.”
• “Kavak, çınar, söğüt; gül, lale, karanfil.”
• “Sınıfımızda erkek öğrenciler: Can, Deniz, Efe; kız öğrenciler: Seda, Merve, Cansu başarılıdır.”
Sıralı Cümleler:
• “Bir Emre, Kaan gidiyor; yerine bin Emre, Kaan doğuyor.”
• “Ağaç ölür, orman kalır; insan ölür, eser kalır.” (Atasözü)
• “Dün parkta çok bekledim; ancak arkadaşım gelmedi.”
Özne Sonrası Kullanım:
• “Merak edilen öğrenci; çalışkan, zeki, kendinden emin duruyordu.”
• “Öğretmen öğrencilere: ‘Başarı çalışmakla gelir.’ dedi; öğrenciler de bu sözü rehber edindi.”
5. İki Nokta (:)
İki nokta, kendisinden sonra açıklama, örnek veya alıntı geleceğini belirten bir işarettir. Genellikle liste başlatmak veya konuşma aktarımında kullanılır.
İki Nokta (:) Kullanım Alanları:
- Örnek Verme: Kendisiyle ilgili örnek verilecek cümlenin sonuna konur.
- Açıklama Yapma: Kendisiyle ilgili açıklama verilecek cümlenin sonuna konur.
- Konuşma Aktarımı: Karşılıklı konuşmalarda, konuşan kişiyi belirten sözlerden sonra konur.
- Edebi Eserlerde Konuşma: Edebi eserlerde konuşma bölümünden önceki ifadenin sonuna konur.
- Genel Ağ Adresleri: Web adreslerinde kullanılır.
İki Nokta (:) Örnekleri:
Örnek Verme:
• “Bölgede yetişen meyve türlerinden bazıları şunlardır: elma, armut, kiraz…”
• “Bahçede çeşitli sebzeler vardı: domates, salatalık, biber, patlıcan ve kabak.”
• “Türkiye’nin güzel şehirleri: Antalya, Muğla, Çanakkale, Trabzon.”
Açıklama Yapma:
• “Tüm sorunların tek bir çaresi var: Sabır”
• “Bu konuyu şöyle özetleyebilirim: Noktalama işaretleri yazılı iletişimin temelidir.”
• “Başarının sırrı basit: Düzenli çalışmak ve azimli olmak.”
Konuşma Aktarımı:
• “Emre: Selam arkadaşım, ben geldim.”
• “Can: Hoş geldin en iyi arkadaşım.”
• “Öğretmen: Düzenli çalışan öğrenciler başarılı olur.” dedi.
Edebi Eserlerde Konuşma:
• “– Bu proje için kendini feda edecek bir öğrenci var mı?”
• “Ahmet atıldı:”
• “– Ben varım öğretmenim.”
Genel Ağ Adresleri:
• “https://testcoz.online”
6. Üç Nokta (…)
Üç nokta, anlatımın tamamlanmadığını, eksik bırakıldığını veya devam ettiğini belirten bir işarettir. Ayrıca kaba sayılan sözlerin yerine de kullanılır.
Üç Nokta (…) Kullanım Alanları:
- Tamamlanmamış Cümleler: Anlatım olarak tamamlanmamış cümlelerin sonuna konur.
- Kaba Sözler: Kaba sayıldığı için açık yazılmak istenmeyen kelime ve bölümlerin yerine konur.
- Alıntılar: Alıntılarda başta, ortada ve sonda alınmayan kelime veya bölümlerin yerine konur.
- Ünlem ve Seslenmeler: Ünlem ve seslenmelerde anlatımı pekiştirmek için konur.
- Eksik Cevaplar: Karşılıklı konuşmalarda, yeterli olmayan, eksik bırakılan cevaplarda kullanılır.
Üç Nokta (…) Örnekleri:
Tamamlanmamış Cümleler:
• “Kapıyı açar açmaz…”
• “O gün ne olduysa…”
• “Eğer o gelirse…”
Kaba Sözler:
• “Kılavuzu karga olanın burnu b…tan çıkmaz.”
• “Armudun iyisini a… yer.”
Alıntılar:
• “… derken karşımda beliren adama karşı içimde bir cesaret belirdi…”
• “… ve böylece hikaye sona erdi.”
Ünlem ve Seslenmeler:
• “Günlerdir denizde yol almanın sersemliği üzerimizdeydi. Duyduğumuz ses ile heyecanlandık:”
• “—Kara… Kara… Kara göründü!..”
Eksik Cevaplar:
• “— İşini bitirdin mi?”
• “— Çoktan…”
• “— Neden haber vermiyorsun peki?”
• “— …”
⚠️ Önemli Uyarı
Ünlem ve soru işaretinden sonra üç nokta yerine iki nokta konulması yeterlidir:
✅ Doğru: “Ey gözlerinin yaşına kurban olduğum!..”
✅ Doğru: “Nasıl da geçti zaman?.. Nasıl da büyüdü yavrular?..”
❌ Yanlış: “Ey gözlerinin yaşına kurban olduğum!…”
7. Soru İşareti (?)
Soru işareti, soru bildiren cümlelerin sonuna konur. Ayrıca bilinmeyen, kesin olmayan veya şüpheyle karşılanan durumları belirtmek için de kullanılır.
Soru İşareti (?) Kullanım Alanları:
- Soru Cümleleri: Soru eki veya sözü içeren cümle veya sözlerin sonuna konur.
- Soru Bildiren Cümleler: Soru bildiren ancak soru eki veya sözü içermeyen cümlelerin sonuna konur.
- Bilinmeyen Bilgiler: Bilinmeyen, kesin olmayan veya şüpheyle karşılanan yer, tarih vb. durumlar için kullanılır.
Soru İşareti (?) Örnekleri:
Soru Cümleleri:
• “Ne zaman bitecek bu dertler?”
• “Bu kitabı kim yazmış?”
• “Öğretmen kulağıma eğilip sordu:”
• “— Bana anlatmak istediğin bir şey var mı?”
Soru Bildiren Cümleler:
• “İş başvurusu yapan kadına bakmıyordu bile:”
• “— Yaşınız?”
• “Adınız? Doğum yeriniz?”
Bilinmeyen Bilgiler:
• “Afak Hoca (? – 1694)”
• “1785 (?) yılında doğan yazar…”
• “Sporcu 85 kilogramı (?) kaldırabiliyormuş.”
⚠️ Önemli Uyarılar
Soru anlamı katmayan mı / mı ekinden sonra soru işareti konmaz:
✅ Doğru: “İşaret verildi mi tüm gücünle koş.”
✅ Doğru: “Sabah oldu mu hayvanların peşine düşeriz.”
❌ Yanlış: “İşaret verildi mi? tüm gücünle koş.”
Soru ifadesi taşıyan sıralı ve bağlı cümlelerde soru işareti en sona konur:
✅ Doğru: “Neler yaşadın, nasıl okudun, neden bu mesleğe başladın?”
❌ Yanlış: “Neler yaşadın?, nasıl okudun?, neden bu mesleğe başladın?”
8. Ünlem İşareti (!)
Ünlem işareti, sevinç, kızgınlık, şaşkınlık gibi duyguları anlatan cümlelerin sonuna konur. Ayrıca hitap, uyarı ve alay anlamı vermek için de kullanılır.
Ünlem İşareti (!) Kullanım Alanları:
- Duygu Bildirme: Sevinç, kıvanç, acı, korku, şaşma gibi duyguları anlatan cümle veya ibarelerin sonuna konur.
- Hitap ve Sesleniş: Seslenme, hitap ve uyarı sözlerinden sonra konur.
- Alay ve Küçümseme: Alay, kinaye veya küçümseme anlamı kazandırılmak istenen sözden hemen sonra yay ayraç içinde kullanılır.
Ünlem İşareti (!) Örnekleri:
Duygu Bildirme:
• “Bu çocuk ne kadar da çalışkan!”
• “Eyvah! Yemeği yaktım.”
• “Eyvah, yemeği yaktım!”
• “Ne güzel bir gün!”
Hitap ve Sesleniş:
• “Dur, yolcu! Bilmeden gelip bastığın”
• “Bu toprak bir devrin battığı yerdir.”
• “Hey çocuklar! Çabuk eve gidin.”
• “Hey çocuklar, çabuk eve gidin!”
• “Hay Allah! Vah zavallı! Hey baksana!”
Alay ve Küçümseme:
• “İsteseymiş buraları satın alabilirmiş (!) ama buraları beğenmemiş (!).”
• “Çoban, hayvanların besili (!) olduğunu söylüyor.”
• “Çok akıllı (!) bir öğrenci.”
9. Kısa Çizgi (-)
Kısa çizgi, kelime bölme, ara sözleri ayırma, kök-ek ayırma ve bağlaç görevi gibi çeşitli amaçlarla kullanılan önemli bir noktalama işaretidir.
Kısa Çizgi (-) Kullanım Alanları:
- Kelime Bölme: Satıra sığmayan kelimeler bölünürken satır sonuna konur.
- Ara Sözler: Cümle içinde ara sözleri veya ara cümleleri ayırmak için kullanılır.
- Kök ve Ek Ayırma: Kelimelerin kökleri, gövdeleri ve eklerini birbirinden ayırmak için kullanılır.
- Fiil Kök ve Gövdeleri: Fiil kök ve gövdelerini göstermek için kullanılır.
- Heceleri Gösterme: Heceleri göstermek için kullanılır.
- Bağlaç Görevi: Arasında, ve, ile, ila, …-den …-e anlamlarını vermek için kullanılır.
- Negatif Değerler: Sıfırdan küçük değerleri göstermek için kullanılır.
Kısa Çizgi (-) Örnekleri:
Ara Sözler:
• “İlk göz ağrımı –kızımı– çok özledim.” (Ara söz)
• “İlkokula başladığım yıl –Sekiz yaşındayım– üzücü olay yaşandı.” (Ara cümle)
• “Bu filmi – çok beğenmiştim – geçen yıl izlemiştim.”
Kök ve Ek Ayırma:
• “sev–gi, kitap–lık, göz–lük–çü–lük”
• “tut–, ver–; başar–, dön–” (Fiil kök ve gövdeleri)
• “–ak, –den, –ış, –lık; –ımsa–, –la–, –tır–” (Ekler)
Heceleri Gösterme:
• “o–yun–cak, kom–şu–lar, a–yak–ka–bı”
• “ku–yum–cu–luk, prog–ram, bil–gi–sa–yar”
Bağlaç Görevi:
• “Ankara–İzmir yolu”
• “Türk–Fransız ilişkileri”
• “09.30–10.30”
• “Beşiktaş–Galatasaray karşılaşması”
Negatif Değerler:
• “–10 °C”
⚠️ Önemli Uyarı
Cümle içinde sayı adlarının yinelenmesinde araya kısa çizgi konmaz:
✅ Doğru: “Altı yedi gibi gelirim.”
✅ Doğru: “Üç beş kişi seni sordu.”
❌ Yanlış: “Altı-yedi gibi gelirim.”
10. Uzun Çizgi (—)
Uzun çizgi, yazıda satır başına alınan konuşmaları göstermek için kullanılır. Konuşma çizgisi olarak da adlandırılır.
Uzun Çizgi (—) Kullanım Alanları:
- Konuşma Gösterme: Yazıda satır başına alınan konuşmaları göstermek için kullanılır.
- Oyunlarda Kullanım: Oyunlarda uzun çizgi konuşanın adından sonra da konabilir.
Uzun Çizgi (—) Örnekleri:
Konuşma Gösterme:
• “Yıllardır onu tanıyor gibiyim:”
• “— Üşüyor musun?”
• “— Eh işte!”
• “— Niye ayakkabısız geziyorsun?”
• “— Alacak param yok.”
Oyunlarda Kullanım:
• “Orhan Bey — Durumlar nasıl? Depremden sonra yaraları sardınız mı?”
• “Muhtar — Sayenizde bu toplum ayağa kalkmasını bilecektir.”
11. Eğik Çizgi (/)
Eğik çizgi, şiir satırları, adres yazımı, tarih yazımı, dil bilgisi ve genel ağ adresleri gibi çeşitli alanlarda kullanılan önemli bir işarettir.
Eğik Çizgi (/) Kullanım Alanları:
- Şiir Satırları: Dizeler yan yana yazıldığında aralarına konur.
- Adres Yazımı: Apartman numarası ile daire numarası arasına ve semt ile şehir arasına konur.
- Tarih Yazımı: Tarihlerin yazılışında gün, ay ve yılı gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur.
- Dil Bilgisi: Dil bilgisinde eklerin farklı biçimlerini göstermek için kullanılır.
- Genel Ağ Adresleri: Web adreslerinde kullanılır.
- Matematik ve Fizik: Fizik, matematik vb. alanlarda birimler arası orantıları gösterirken kullanılır.
Eğik Çizgi (/) Örnekleri:
Şiir Satırları:
• “Korkma! Sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak / Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak / O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak / O benimdir, o benim milletimindir ancak.”
• “Memleket isterim / Gönlümde sevgiyle / Yaşamak gibi olsun”
Adres Yazımı:
• “Hürriyet Sokağı No: 18/2 Beylikdüzü / İSTANBUL”
• “Gazi Bulvarı No.: 06680 Kurtuluş/ Ankara TÜRKİYE”
Tarih Yazımı:
• “12/10/1975, 12/XI/1975”
• “18/11/1969 tarihinde doğmuş.”
Dil Bilgisi:
• “-a /-e, -an /-en, -lık /-lik, -madan /-meden”
Genel Ağ Adresleri:
• “https://turkcedersi.net”
• “https://testcoz.online”
Matematik ve Fizik:
• “km/s (kilometre/saat)”
• “70/2=35”
12. Tırnak İşareti (” “)
Tırnak işareti, alıntıları, vurgulanmak istenen sözleri ve eser adlarını belirtmek için kullanılan önemli bir noktalama işaretidir.
Tırnak İşareti (” “) Kullanım Alanları:
- Alıntı Yapma: Başka bir kimseden veya yazıdan olduğu gibi aktarılan sözler tırnak içine alınır.
- Vurgulama: Özel olarak vurgulanmak istenen sözler tırnak içine alınır.
- Eser Adları: Cümle içerisinde eserlerin ve yazıların adları ile bölüm başlıkları tırnak içine alınır.
Tırnak İşareti (” “) Örnekleri:
Alıntı Yapma:
• “Öğrenci okulda okuduğum ilk kitabın başında “Başarı için önce kendini tanımalısın.” yazıyordu.”
• “Öğretmen: “Hayatta en önemli şey eğitimdir.” dedi.”
Vurgulama:
• “Yeni bir “eğitim planı” hazırlandı.”
• “Bu konuda “çevre” bilinci çok önemlidir.”
Eser Adları:
• “Konuklar “Güzel Şiir” adlı eseri ilgiyle dinlediler.”
• “”İçindekiler” bölümüne bakarsanız daha kolay bulursunuz.”
• “”Sefiller” romanını okudunuz mu?”
⚠️ Önemli Uyarılar
Tırnak içindeki alıntının sonunda bulunan işaret (nokta, soru işareti, ünlem işareti vb.) tırnak içinde kalır:
✅ Doğru: “”Eğitim çocuğu sevmekle başlar.” dedi.”
❌ Yanlış: “”Eğitim çocuğu sevmekle başlar”. dedi.”
Tırnak içine alınan sözlerden sonra gelen ekleri ayırmak için kesme işareti kullanılmaz:
✅ Doğru: “Nazım Hikmet’in “Memleketim”ini okudunuz mu?”
❌ Yanlış: “Nazım Hikmet’in “Memleketim”‘ini okudunuz mu?”
13. Yay Ayraç ( )
Yay ayraç, cümledeki anlamı tamamlayan ve cümlenin dışında kalan ek bilgiler için kullanılır. Ayrıca tiyatro eserlerinde ve alıntılarda da kullanılır.
Yay Ayraç ( ) Kullanım Alanları:
- Açıklama Ekleme: Cümledeki anlamı tamamlayan ve cümlenin dışında kalan ek bilgiler için kullanılır.
- Özel İsimler: Özel veya cins isme ait ek, ayraçtan önce yazılır.
- Tiyatro Yönergeleri: Tiyatro eserlerinde ve senaryolarda konuşanın hareketlerini, durumunu açıklamak için kullanılır.
- Kaynak Gösterme: Alıntıların aktarıldığı eseri, yazarı veya künye bilgilerini göstermek için kullanılır.
- Alay ve Küçümseme: Bir söze alay, kinaye veya küçümseme anlamı kazandırmak için kullanılan ünlem işareti yay ayraç içine alınır.
- Şüphe Belirtme: Bir bilginin şüpheyle karşılandığını veya kesin olmadığını göstermek için kullanılan soru işareti yay ayraç içine alınır.
Yay Ayraç ( ) Örnekleri:
Açıklama Ekleme:
• “Bu kitabı (Sefiller) herkes okumalıdır.”
Özel İsimler:
• “Afak Hoca (?-1696)…”
• “Ben adılının (zamir) ismin yönelme halindeki yazılışı bana şeklinde olur.”
Tiyatro Yönergeleri:
• “Ahmet – (Bir parmağını havaya kaldırır.) Bugün bize inanmayanlar yarın bizim haklı olduğumuzu görecek.”
• “Öğrenci: (Gülümseyerek) Merhaba! dedi.”
Kaynak Gösterme:
• “Bu sabah okul yeni eğitim sistemine geçmiştir. Buna karşı hareketsiz kalmak eğitime ihanettir. (Eğitimci Mehmet Bey)”
• “”Eğitim fikri hür, vicdanı hür, irfanı hür nesiller ister.” (Eğitimci)”
Alay ve Şüphe:
• “Çok zeki(!) olan çocuğunuz sınavdan kaç puan aldı?”
• “1785 (?) yılında doğan yazar Türk edebiyatını önemli ölçüde etkilemiştir.”
14. Kesme İşareti (‘)
Kesme işareti, özel adlara getirilen ekleri ayırmak, kısaltmalara getirilen ekleri ayırmak ve sayılara getirilen ekleri ayırmak için kullanılır.
Kesme İşareti (‘) Kullanım Alanları:
- Özel Adlar: Özel adlara getirilen iyelik, durum ve bildirme ekleri kesme işaretiyle ayrılır.
- Yer Bildiren Özel İsimler: Yer bildiren özel isimlerde kısaltmalı söyleyiş söz konusu olduğu zaman ekten önce kesme işareti kullanılır.
- Kanun ve Tüzükler: Belli bir kanun, tüzük, yönetmelik kastedildiğinde büyük harfle yazılan kanun, tüzük, yönetmelik sözlerinin ek alması durumunda kesme işareti kullanılır.
- Kişi Adları: Kişi adlarından sonra gelen saygı ve unvan sözlerine getirilen ekleri ayırmak için konur.
- Kısaltmalar: Kısaltmalara getirilen ekleri ayırmak için konur.
- Sayılar: Sayılara getirilen ekleri ayırmak için konur.
- Tarihler: Belirli bir tarih bildiren ay ve gün adlarına gelen ekleri ayırmak için konur.
- Ses Düşmesi: Seslerin ölçü ve söyleyiş gereği düştüğünü göstermek için kullanılır.
Kesme İşareti (‘) Örnekleri:
Özel Adlar:
• “Antalya’yı, Öğretmen’in, Türkiye’den, Erciyes Dağı’nda”
• “Hisar’dan, Boğaz’dan”
Kanun ve Tüzükler:
• “Bu Kanun’un 5. maddesine göre bireyler yaptıklarından sorumludur.”
Kişi Adları:
• “Mehmet Bey’e, Ayşe Hanım’dan, Can Efendi’ye, Emre Paşa’ya”
• “Eğitim Kurulu Başkanı’ndan”
Kısaltmalar:
• “MEB’e, AB’ye, TRT’de, THY’nin”
Sayılar:
• “2024’te, 8’inci madde, 5’inci kat; 6,75’lik, 8,45’lik, 456’yla”
Tarihler:
• “Sınav başvuruları 15 Mayıs’ta sona erecektir.”
Ses Düşmesi:
• “Güzelliğin on par’etmez”
• “Bu bendeki sevgi olmasa” (Şair)
⚠️ Önemli Uyarılar
Kurum, kuruluş, kurul, birleşim, oturum ve iş yeri adlarına gelen ekler kesmeyle ayrılmaz:
✅ Doğru: “Milli Eğitim Bakanlığına”
✅ Doğru: “Cumhuriyet İlkokulunda”
✅ Doğru: “Eğitim Kurulundan”
✅ Doğru: “Akın Kitabevinden”
❌ Yanlış: “Milli Eğitim Bakanlığı’na”
Özel adlara getirilen yapım ekleri, çokluk eki ve bunlardan sonra gelen diğer ekler kesmeyle ayrılmaz:
✅ Doğru: “Türkçe, Türkçeden, Türkçeyi, Türkçenin”
✅ Doğru: “Türklük, Türkler, Türklerin, Türkleşti”
✅ Doğru: “Antalya, Antalyalı, Antalyalıdan”
❌ Yanlış: “Türkçe’den, Türkçe’yi”
15. Pratik İpuçları ve Önemli Kurallar
Noktalama işaretlerini doğru kullanmak için bazı pratik ipuçlarını bilmek ve uygulamak çok önemlidir. Bu ipuçları, yazılarınızın daha profesyonel ve anlaşılır olmasını sağlar.
Başarı İpuçları:
- Okuma Alışkanlığı: Düzenli kitap okumak, noktalama kullanımını öğrenmenin en iyi yoludur.
- Yazma Pratiği: Bol bol yazı yazarak noktalama becerinizi geliştirin
- Dikkatli Okuma: Yazılarınızı mutlaka gözden geçirin ve noktalama hatalarını düzeltin
- Kural Öğrenme: Her işaretin kullanım kurallarını iyi öğrenin
- Örnek İnceleme: Doğru kullanılmış metinleri inceleyerek öğrenin
- Hata Analizi: Yaptığınız hataları analiz ederek tekrar etmeyin
⚠️ Önemli Uyarı
Noktalama işaretlerini doğru kullanmak için düzenli okuma alışkanlığı kazanmak ve yazma pratiği yapmak çok önemlidir. Bu konu, sadece teorik bilgi ile değil, pratik yaparak öğrenilir.
Okuma Alışkanlığının Faydaları:
Düzenli okuma, noktalama işaretlerinin doğal kullanımını öğretir ve yazma becerinizi geliştirir.
Yazma Pratiğinin Önemi:
Farklı türde yazılar yazarak noktalama becerinizi geliştirir ve hatalarınızı fark edersiniz.
Kural Öğrenmenin Faydası:
Her işaretin kullanım kurallarını bilmek, doğru kullanımı garanti eder.
Noktalama İşaretleri – Özet
Noktalama İşaretleri Özet Tablosu:
| İşaret | Kullanım Alanı | Örnek |
|---|---|---|
| Nokta (.) | Cümle sonu, kısaltmalar, sıra sayıları | “Kitap okudum.” “Dr. Mehmet” |
| Virgül (,) | Eş görevli öğeler, ara sözler, hitap | “Ali, Ayşe, Mehmet geldi.” |
| Noktalı Virgül (;) | Virgülle ayrılmış gruplar, sıralı cümleler | “Ali, Mehmet; Ayşe, Zeynep” |
| İki Nokta (:) | Açıklama, örnek, konuşma aktarımı | “Şu çiçekler: gül, karanfil” |
| Üç Nokta (…) | Tamamlanmamış cümleler, alıntılar | “Kapıyı açar açmaz…” |
| Soru İşareti (?) | Soru cümleleri, bilinmeyenler | “Nasılsın?” “Yunus Emre (?-1320)” |
| Ünlem İşareti (!) | Duygular, hitap, uyarı, alay | “Ne güzel!” “Çok akıllı (!)” |
| Kısa Çizgi (-) | Kelime bölme, ara sözler, kök-ek ayırma | “sev-gi” “Ankara-İzmir” |
| Uzun Çizgi (—) | Konuşma gösterme, oyunlarda | “— Merhaba!” |
| Eğik Çizgi (/) | Şiir satırları, adres, tarih, web adresleri | “Korkma! / Sönmez bu şafaklarda” |
| Tırnak (” “) | Alıntılar, vurgulama, eser adları | “”Merhaba” dedi.” |
| Yay Ayraç ( ) | Açıklamalar, kaynaklar, tiyatro yönergeleri | “Kitap (Nutuk) okudum.” |
| Kesme İşareti (‘) | Özel adlar, kısaltmalar, sayılar | “Atatürk’ün” “TBMM’ye” |
Konuyu Test Et
Noktalama işaretleri konusunu öğrendin! Şimdi bilgilerini test etmek için aşağıdaki butona tıklayarak teste geçebilirsin. Unutma, başarılı olmak için bol bol soru çözmelisin!
📚 Başarı İçin Önemli Uyarı
Noktalama işaretleri konusunda başarılı olmak için:
- Okuma Alışkanlığı: Düzenli kitap okumak, noktalama kullanımını doğal olarak öğretir
- Yazma Pratiği: Farklı türde yazılar yazarak noktalama becerinizi geliştirin
- Dikkatli Kontrol: Yazılarınızı mutlaka gözden geçirin ve hataları düzeltin
- Kural Öğrenme: Her işaretin kullanım kurallarını iyi öğrenin ve uygulayın
Unutmayın: Noktalama işaretleri, yazılı iletişimin vazgeçilmez unsurlarıdır!
Yorumlar (4)
ünlemde hitap ve sesleniş örneği ‘bu toprak bir devrin battığı yerdir’ deki ünlem nerede?
Selam Beytullah
Selamünaleyküüüüüüüüüm
Hocam sizi çok seviyorum ama yemin billah sizin yüzünüzden elim koptuuuuu