TYT Sosyal Bilimler Deneme Sınavı 2

1-5 Tarih Soruları

Orta Asya’da Türkler; özellikle Bizans, Çin ve Sasani gibi komşu ülkelerden vergi, haraç ve savaş tazminatı adı altında paralar almışlar, bu paralarla da ihtiyacı olan malları satın almışlardır.

Paragraftaki bilgiler dikkate alındığında ulaşılabilecek en doğru yargı aşağıdakilerden hangisidir?

Papa, Haçlı Seferlerine katılımı artırmak için katılanların günahlarının bağışlanacağına dair bir beyanname hazırlatmış ve beyannameye sefere katılanların mallarının kilise kontrolüne bırakılması gerektiğini ifade etmiştir.

Papanın bu beyanname ile;

I. halkı dinî duygularla coşturma,

II. kilisenin dinî gücünü kullanma,

III. mezhepleri ortadan kaldırma

amaçlarından hangilerine ulaşmaya çalıştığı söylenebilir?

Kapitülasyonlar ve Sanayi İnkılabı, Osmanlı ticaretini ve sanayisini olumsuz etkiledi. Uzun süren savaşlar sermaye birikimini önledi. Osmanlı Devleti sanayileşmeyi gerçekleştiremedi. Dışarıya ucuz ham madde satmak zorunda kaldı. Bunlar devletin çökmesinde önemli etkenlerdir.

Bu bilgilere göre Osmanlı Devleti’nin çöküşünde aşağıdakilerden hangisinin etkili olduğu söylenemez?

I. Dünya Savaşı bitip Osmanlı Devleti Mondros Ateşkes Antlaşması’nı imzaladıktan sonra Mustafa Kemal, Suriye Cephesi’nden İstanbul’a gelmiştir. İşgallere karşı Anadolu’da tepkilerin ve direnişlerin başladığını görmüş ve gelişmeleri yakından izlemeye başlamıştır.

Bu durum Mustafa Kemal ve arkadaşlarının;

I. Anadolu’ya geçme,

II. direnişleri birleştirme,

III. ulusal egemenliği sağlama

konularından hangilerine öncelik vermeleri gerektiği fikrini ortaya çıkarmıştır?

Ankara’da Mustafa Kemal Paşa Hazretlerine 16 Mart 1920 “Bu sabah, Şehzadebaşı’ndaki Mızıka Karakolu’nu İngilizler basıp, oradaki askerlerle çarpışarak, sonuçta şimdi İstanbul’u işgal altına alıyorlar. Bilginize sunulur.”

Manastırlı Hamdi Bey’in bu telgrafı Kurtuluş Savaşı’nda;

I. haberleşmeyi kullanma,

II. halkın desteğini sağlama,

III. askerî açıdan güçlü olma

hangilerine önem verdiğini göstermektedir?

6-10 Coğrafya Soruları

I. 30° ve 60° enlemleri civarında dinamik basınç kuşaklarının oluşması

II. Meridyen yayları arasındaki mesafenin kutuplara doğru azalması

III. Güneş ışınlarının yere düşme açısının gün içinde değişmesi

Yukarıda verilenlerden hangilerinin oluşumunda Dünya’nın günlük hareketi etkili olmuştur?

Yukarıda verilen topoğrafya haritasında aşağıdaki şekillerden hangisi gösterilmemiştir?

Aşağıdaki grafikte beş farklı merkeze ait bağıl nem oranları verilmiştir.

Buna göre hangi merkezlerde buharlaşma hızı daha azdır?

I. Kırgıbayır

II. Plato

III. Drumlin

IV. Barkan

Yukarıda verilen yer şekillerinden hangilerinin oluşumunda akarsular etkili olmuştur?

Aşağıdakilerden hangisi şekilsel bölge oluşturulurken kullanılan fiziki ölçülerden biri değildir?

11-15 Felsefe Soruları

Sanatta bir otorite yoktur. Onun değerini bilme, içten, doğal bir şekilde olmalıdır. Diğerleri tarafından kabul edilen bir otorite yanlış olur çünkü sanat dayatmalardan bağımsız olmalıdır. Sanat her zaman güzel ile eş değer olmayabilir. Çünkü sanat tekniğin basit bir hilesi değildir. Bu yüzden sanat, amaç için sadece araçların kullanılması değildir. Güzel olan araçların yansıttığının çok üzerinde doğal olandır. Sanatta araçların otoritesi olmamalıdır. Doğal ve akıcı olmalıdır. Bir yapraktaki detaylar ya da tek başına yaprağın kendisidir sanat. Boyaya, fırçaya ve bir dokunuşa ihtiyaç duymamıştır çünkü.

Bu parçada aşağıdakilerden hangisi vurgulanmaktadır?

Felsefenin insan bilgisinin kaynağını, sınırlarını, geçerliliğini ele alan dalıdır. Bu belli bir bilgi türünü değil de bilen özne ile bilinen obje arasındaki ilişki ile ortaya çıkan bilgi sürecini genel olarak ele alır. Bu sürece giren tüm ögeleri inceler. İnsanın sahip olduğu akıl, sezgi gibi yetilerin insan zihninde olup olmadığı, bu yetilerin varlığı bilmemize imkân verip veremeyeceği gibi problemler ve bunların çözümlerini araştırır.

Bu parçada felsefenin aşağıdaki dallarından hangisi açıklanmıştır?

Her şey görkemli bütünün bir parçasıdır. Stoacı öğretiye göre edilgen bir varlık olan madde, etkin bir ilke olan Tanrı’dır. Etkin ilke olan Tanrı, edilgen varlık olan maddeyi etkiler. Zenon’a göre Tanrı; maddeye, balın peteğe nüfuz etmesi gibi nüfuz etmiştir. Tanrı’nın bu müdahalesi dışında evrene karışması söz konusu değildir. Başka bir görüşe göre ise Tanrı evrenden ayrı bir varlık değildir. Evrenin ruhu ve özüdür. Her varlık Tanrısal ateşin bir parçasıdır. Rastlantı diye bir şey yoktur. Her şey Tanrısal yasalara göre belirlenir. Evren nihai bir amaca doğru gider. Damla, okyanusa göre ne ise insan da Tanrı ve evrene göre odur.

Bu parçada aşağıdaki düşünce akımlarından hangileri üzerinde durulmuştur?

Bilge insan, sıradan insanlar arasında özgür olan insandır. Çünkü o, iradesini kullanarak kendine hâkim olma gücüne sahiptir. Bilge insan, bütün insanlar arasında güzel olan tek insandır. Çünkü güzel olan sadece erdemdir. Yine bütün insanlar arasında gerçek anlamda zengin ve mutlu olanın yalnızca o olduğu söylenebilir. Zenginlik de dâhil olmak üzere hiçbir şeye ihtiyaç duymaz. Bedene köle olmamak, bedenin istekleri uğruna yaşamamak, tutkularına esir olmamak, bilge insanın temel ilkelerindendir. Bilge insan duygularının efendisidir, kölesi değil.

Bu parçaya göre, aşağıdakilerden hangisi “bilge insanın” özelliklerinden biri değildir?

Evrende kendi varlığını yaratan tek varlık insandır. İnsan değerlerini kendi yaratır. Yolunu kendi seçer. Sartre’a göre; genel bir ahlak yoktur. Dünyada insana yol gösterecek bir işaret yoktur. İnsan özgürlüğe mahkûmdur. Herkes kendi özünü kendi belirlemek durumundadır. Ve yine insan karar verirken tek başınadır. Tüm sorumluluklar onun omuzundadır.

Bu parça aşağıda verilen evrensel ahlakı reddeden görüşlerin hangisiyle ilgilidir?

16-20 Din Kültürü Soruları

Din insanın hayatta karşılaştığı sıkıntılara karşı direncini artırır. İnsan günlük hayatta yalnızlık, çaresizlik, korku ve hastalık gibi çeşitli musibetlerle karşılaşır. Bu gibi durumlarda insanın kendisini aşan yüce bir kudrete gönülden bağlanması onu daha güçlü ve güvenli kılar. Bunun için dua ile o yüce varlığa yalvarıp sığınır. Din insan için yegâne teselli kaynağı olur. Din insana ümit ve cesaret vererek onu başarılı olmaya, sıkıntılarının üstesinden gelmeye yönlendirir. Bu tutum da insanın hayatta mutlu ve başarılı olmasını sağlar.

Bu metinde din ile ilgili aşağıdakilerden hangisi vurgulanmıştır?

“De ki: Şüphesiz benim namazım da, diğer ibadetlerim de, yaşamam da, ölümüm de âlemlerin Rabb’i Allah içindir.” (Enam suresi, 162. ayet)

• “Allah, ancak samimiyetle sadece kendisi için ve rızası gözetilerek yapılan ameli kabul eder.” (Nesai, Cihad 24)

• “Allah sizin suretlerinize ve mallarınıza bakmaz, ancak kalplerinize ve amellerinize bakar.” (Müslim, Birr 34)

Bu ayet ve hadislerde vurgulanan ortak kavram aşağıdakilerden hangisidir?

İslam dininin inanç esaslarını ayet, hadis ve aklı kullanarak açıklayan, yorumlayan, ispat eden ve başka din ve inançlardan gelebilecek eleştirilere karşı savunan bilim dalıdır. Ebu Hanife’nin Fıkh-u Ekber isimli eseri bu alanda yazılan ilk eserlerden biri sayılır. Ayrıca Eş’ari (ö.941) ve Maturidi (ö.944) de bu alanda İslam medeniyetine ve düşünce tarihine katkı sağlayan önemli âlimlerdendir.

Bu metinde bahsedilen ve Müslümanların öncü ve özgün çalışmalar yaptığı bilim dalı aşağıdakilerden hangisidir?

Yüce Allah tarih boyunca insanları doğru yola iletmek, insanların yaratılış gayelerine uygun yaşamalarını sağlamak amacıyla kendi içlerinden pekçok peygamber göndermiştir. Allah’ın insanlara gönderdiği son peygamber Hz. Muhammed’dir. Peygamberimiz de hepimiz gibi bir anneden ve babadan dünyaya gelmiş, çocukluk ve gençlik dönemleri yaşamış, evlenip çocuk sahibi olmuştur. Geçimini sağlamak için çalışmış, yorulmuş, uyumuş ve dinlenmiştir. Zaman zaman sevinmiş, bazen de üzülmüştür. Hayatın zorluklarıyla mücadele etmiştir. Eceli geldiğinde de vefat etmiştir. Hz. Muhammed (s.a.v.), daima Allah’ın (c.c.) emirleri doğrultusunda yaşamış ve acizliğinin farkında olmuştur. Bu konuda Kur’an-ı Kerim’de şöyle buyrulmaktadır: “ (Ey Peygamber!) De ki: Ben Allah’ın dilediğinden başka kendime herhangi bir fayda veya zarar verebilecek güce sahip değilim...” (A’raf suresi, 188. ayet)

Bu metinde Hz. Muhammed ile ilgili açıklanan konu aşağıdakilerden hangisidir?

Hayatı ve evreni kötümser ve karamsar bir bakış açısıyla değerlendiren, hayatın anlamını boşluk, hiçlik, anlamsızlık gibi kavramlara indirgeyen felsefi anlayıştır. Değer, inanç, ahlak, siyaset, düzen vb. kavramları yerinden eden ve tüm bunları geçersiz kılmaya çalışan bir bakış açısına sahiptir. Bilgi felsefesinde her tür bilginin bir aldanma olduğunu, bilginin olmadığını; ahlak felsefesinde insan eylemlerini belirleyen değerlerin olmadığını savunur. Bu kavram, felsefi yönden hiçbir gerçek kabul etmeyen, sosyal yönden var olan toplum düzenini benimsemeyen, siyasi yönden her türlü otoriteyi reddeden, ahlaki yönden hiçbir ahlaki değer tanımayan kişiler için kullanılır.

Bu açıklamalar aşağıdaki inançla ilgili yaklaşımlardan hangisi ile ilişkilendirilebilir?

21.-25. soruları Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersini yasal olarak almak zorunda olmayan veya farklı müfredat ile alanlar cevaplayacaktır.

Tekil güzeller, eğer güzel ise aynı ilkenin bedenleşmesidir. Güzelde zihinlerimizde uyanan ilkeler ortak olmalıdır. Bir şeyin gerçek güzel olup olmadığı da o şeyin doğasındaki dürüstlük ve doğrulukla ilgilidir. Çünkü güzel olmayan şey sahte ve yalancıdır. Bu nedenle evrensel olanla, ilahi olanla özdeşleştirilmelidir güzel. İlahi veya göksel bir fikrin somutlaşması bir başyapıtın yaratılmasıdır aslında. Böylelikle güzel olan ışıldayarak karşımızda duran olacaktır.

Bu parçadan aşağıdaki yargılardan hangisi çıkarılamaz?

Hürriyeti en çok isteyenler, susturulmuş olanlardır. Fakat bu kişiler başkalarını yenince onlara hürriyet vermezler. Bu bağlamda insan haklarından, bağımsızlıktan ve özgürlükten söz edenlerin, genellikle gücü ellerine geçirdiklerinde sözü ettikleri değerleri unuttukları görülür.

Bu parça aşağıdaki yargılardan hangisi ile çelişir?

İnsan, doğadaki nesneleri kendi yararına araç-gereç hâline getirir. Araç-gereç, yapının bilgisidir. Bilimsel ve gündelik bilginin pratik alana uygulanmasıdır. Kaynağı gündelik ve bilimsel bilgidir. Örneğin ateşin, tekerleğin ve pusulanın icadı, otomobil ve bilgisayarın oluşturulması bu bilgi türünün örneğidir. Fayda sağlamaya yöneliktir. Bilimsel gelişmeyi hızlandırır.

Bu parçada, aşağıdaki bilgi türlerinden hangisi vurgulanmaktadır?

Sokrates’e göre herkesin doğru olarak kabul edebileceği kesin bilgiler mümkündür. Bu bilgiler doğuştan gelir. Sokrates bu düşüncesini ispatlamak için hiç geometri bilmeyen bir köleye geometri sorusu çözdürmüştür. Bununla insanların başkalarına yeni bir şeyler öğretmediğini, sadece doğuştan, onun aklında var olanı doğurttuğunu ortaya koymak istemiştir. Buna da “maiotik” (doğurtma) adını vermiştir.

Bu parçada anlatılan “Sokrates’in doğurtma yöntemi” aşağıdakilerden hangisini destekler niteliktedir?

Bilimi tanımlarken bilim insanının ufkunu belirleyen etkileri de dikkate almak gerekir. Bilimin aksiyomatik bir yapısı ve kendine has bir işleyişi vardır. Her bilim insanı bu işleyişi, eğitimi içinde öğrenir ve onun içinde hareket eder. Bilimsel gelişme, bilimsel tekniklerin bilinmesi ve aynı zamanda bilim insanının sezgileriyle, keşif gücüyle ilgi içerisindedir. Bir kimseye bu özellikleri kazandırabilmek, yani ufkunu genişleterek ona alternatif görüşleri kazandırabilmek, farklı açılardan bakabilme yeteneği verebilmek için felsefenin önemli katkıları olabilmektedir.

Bu parçada bilim insanıyla ilgili aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir?