8. Sınıf Sosyal Bilimler Bursluluk Sınavı Çıkmış Sorular

Osmanlıcılık fikri, Osmanlı Devleti’nin dağılmasını önlemek için devletin sınırları içinde yaşayanları hangi din veya milletten olursa olsun kaynaştırarak bir Osmanlı milleti oluşturmayı amaçladı. Bu fikir akımını benimseyenler devleti yıkılmaktan kurtarmak için herkesin aynı haklara sahip olması gerektiğini savundular.

Bu bilgiye göre, Osmanlıcılık fikri ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

Mustafa Kemal, Çanakkale Savaşlarındaki görevi sırasında düşmanın Arıburnu bölgesinde, Seddülbahir ve Karatepe civarından karaya asker çıkacağını öngörüyordu. Bu nedenle emrindeki birlikleri bu bölgenin savunmasını yapabilecek şekilde yerleştirdi. 25 Nisan sabahı Mustafa Kemal, düşman kuvvetlerinin Arıburnu bölgesine çıkarma yaptığını haber aldı. İtilaf güçleri, Mustafa Kemal’in öngördüğü bölgeden kara harekâtına başlamıştı.

Bu bilgiden Mustafa Kemal’in hangi kişilik özelliği çıkarılabilir?

“Birinci Dünya Savaşı sonunda Avrupa’nın siyasi haritası yeniden çizilmiştir.” diyen bir tarihçi bu görüşüne savaşın aşağıdaki sonuçlarından hangisini kanıt olarak gösterebilir?

Aşağıdakilerden hangisi millî cemiyetlerin ulusal savunmayı gerçekleştirmek için güç birliği yaptıklarını gösterir?
 

23 Nisan 1920’de açılan Büyük Millet Meclisi;

•  Yasama, yürütme ve yargı yetkilerini kendinde topladı.

•  Millî Mücadele’yi başlatan ve yöneten bir meclis olarak tarihî bir görev gerçekleştirdi.

•  Mecliste seçilen bir kurul hükûmet işlerine bakmaya başladı ve meclis başkanı bu kurulun da başkanı oldu.

Bu bilgiler, aşağıdaki kavramlarla eşleşti- rildiğinde hangisi dışta kalır?

Millî Mücadele Dönemi’nde Doğu Cephesi’nde kazanılan zafer sonucunda Ermenistan ile Gümrü Antlaşması imzalandı. Bu antlaşma ile Büyük Millet Meclisinin varlığı ilk kez bir devlet tarafından tanınmış oldu. Doğu Cephesi kapandı ve buradaki birliklerin bir bölümü Güney ve Batı Cephelerine gönderildi. Böylece bu cephelerin daha da güçlenmesi sağlandı.

Buna göre, Doğu Cephesi’nde elde edilen zaferin hangi alanlarda kazanımı olmuştur?

Mustafa Kemal Paşa, Millî Mücadele Dönemi’nde ordunun ihtiyaçlarını halktan karşılamak için Tekâlif-i Millîye Emirlerini yayımladı. Yayımlanan emirler karşısında Türk milleti hiçbir fedakârlıktan kaçmadı ve ordusuyla işbirliği yaptı. Vatanın kurtuluşunu sağlayacak olan ordusuna destek oldu. Ülkesi için maddi ve manevi bütün kaynaklarını seferber etti.

Bu bilgide, aşağıdaki kavramlardan hangisine örnek bir durum yoktur?

Sakarya Meydan Savaşı’nda düşmanın şiddetli saldırısı, Türk savunma hattında yer yer kırılmalar yaşanmasına sebep oldu. Bunu gören Mustafa Kemal Paşa, askerlerinin direnme azmini ve inancını artırabilmek için Mehmetçiklerin kalbine dokunan, “Hattı müdafaa yoktur, sathı müdafaa vardır. O satıh bütün vatandır. Vatanın her karış toprağı, vatandaşın kanıyla ıslanmadıkça terk edilemez.” sözlerini haykırdı. Böylece Yunanların lehine olan durum, Sakarya Savaşı’nda Mustafa Kemal’in askerî dehası sayesinde yapılan taktik değişikliği ile Türk ordusu lehine döndü. Savaş Türk ordusunun zaferi ile sonuçlandı.

Bu bilgi aşağıdaki sorulardan hangisine cevap oluşturur?

Osmanlı Devleti’nde çoklu hukuk sistemi mevcuttu. Bu sistemde şer’i mahkemeler, Batı tarzı mahkemeler ve azınlıklara ait mahkemeler yer alıyordu. Bu mahkemelerde farklı hukuk kuralları uygulanıyordu.

Bu durum, Osmanlı Devleti’nde aşağıdakilerden hangisinin olmadığını gösterir?

• Cumhuriyetçilik ilkesine göre; egemenliğin kaynağı halktır. Kişi, cinsiyet, sınıf ve zümre ayrımı gözetilmez.

•  Halkçılık ilkesine göre; kuvvet, egemenlik ve idare doğrudan doğruya halka verilmelidir. Irk, dil, din ve cinsiyet ayrımı gözetmeden bütün vatandaşlar kanun önünde eşittir.

Buna göre, aşağıdaki inkılaplardan hangisi bu ilkelere uygundur?

Atatürk ilke ve inkılaplarına göre Türk devleti, hiçbir devletin himayesi ve etkisi altına girmeyi kabul etmez.

Bu bilgide, aşağıdakilerden hangisinin önemi vurgulanmıştır?

Mustafa Kemal, kendisine İzmir’de suikast düzenleme girişiminde bulunduğu için tutuklananlardan biri ile yaptığı görüşmede ona “Bana bomba atabilecek miydin?” diye sorar. Bu kişi soruya karşılık “Seni gördükten sonra atamazdım.” cevabını verir. Bunun üzerine Mustafa Kemal: “Ben şahsen intikamdan hoşlanan bir adam değilim. İş mahkemeye aktarılmıştır. Bunun sonucunu beklemek lazımdır. Bu işe karışmaya hakkım yoktur.” şeklinde açıklamada bulunur.

Mustafa Kemal, bu açıklamasıyla aşağıdakilerden hangisine verdiği önemi göstermiştir?

Türkiye, 1929’da savaşın ulusal politika aracı olarak kullanılmasını yasaklayan Briand- Kellogg Paktı’na, 1932 yılında da Cenevre’de düzenlenen silahsızlanma konferansına katılmıştır. Türkiye’nin bu yaklaşımını önemseyen Milletler Cemiyeti, Türkiye’yi Milletler Cemiyeti üyeliğine davet etmiştir.

Buna göre, Türkiye’nin Milletler Cemiyeti üyeliğine davet edilmesinde aşağıdakiler- den hangisi etkili olmuştur?

Bir sahabe Hz. Muhammed’e (sav) “Dualarla şifa istememiz, ilaçla tedavi olmamız ve hastalıklara karşı tedbirler almamız Allah’ın bizim hakkımızdaki kaderini engeller mi?” diye sordu. O, “Bunlar da Allah’ın insanlar için koyduğu yasaların içindedir.” buyurarak tedbir ile kader arasındaki ilişkiye dikkat çekti.

Bu metinde Hz. Muhammed’in (sav) verdiği mesaj aşağıdakilerden hangisidir?

Bir gece, Hz. Muhammed (sav) sahabelerle otururken bir yıldız kayar. Orada bulunanlar, Cahiliye Dönemi’nde yıldız kaydığında büyük bir kişinin doğduğuna veya öldüğüne inandıklarını söylerler. Bunun üzerine Hz. Muhammed (sav) “Yıldız, ne bir kimsenin ölümü ne de dünyaya gelişi için kayar.” diye karşılık verir.

Bu metinden aşağıdakilerin hangisine ulaşılabilir?

Yoksula verilen sadaka, bir sadaka sayılır. İhtiyaç sahibi akrabaya verilen ise hem sadaka hem de akrabalık bağlarının gözetilmesi olmak üzere iki sadaka sayılır.

Bu hadiste aşağıdakilerden hangisi vurgulanmaktadır?

Osmanlılarda bakkal, manav, kasap gibi esnaf, müşterilerinin borçlarını bir deftere yazardı. Maddi durumu iyi olan kişiler zaman zaman esnafa uğrayarak bu defterde adı olanlardan rastgele birkaçının veya tamamının borçlarını öderdi. Böylece borcu ödeyen ve borcu ödenen kişiler birbirlerini tanımazdı.

Bu yardımlaşma biçiminin asıl amacı aşa- ğıdakilerden hangisidir?

•  Zamanın kıymetini bilmeyip ömrünü boşa geçirmiş kimselerin zararda olduğu bildirilmektedir.

•  Sahip olduğu anlam zenginliğinden dolayı Kur’an’daki dinî ve ahlaki öğütlerin özü kabul edilmektedir.

Bu bilgilerin tamamı aşağıdaki surelerin hangisine aittir?

Peygamberler ve peygamberlerle ilgili ayetler tabloda karışık olarak verilmiştir.

Numaralanmış ayetlerden hangileri birbiri ile yer değiştirirse tablodaki eşleştirmeler doğru olur?

Bir adam, çocuğuna bıraktığı mal için Hz. Muhammed’in (sav) şahitlik yapmasını istedi. Hz. Muhammed (sav) “Başka çocuğun var mı?” diye sordu. Adam “Evet, var.” dedi. “Peki, onlara da aynı şekilde mal bıraktın mı?” diye sordu. Adam “Hayır.” cevabını verince Hz. Muhammed (sav) böyle bir tutumun doğru olmayacağını belirtti.

Hz. Muhammed’in (sav) bu olayda verdiği mesaj aşağıdakilerden hangisidir?

Mescid-i Nebevi’nin temizliğini yapan yaşlı ve kimsesiz bir kadın vardı. Hz. Muhammed (sav) kadını bir müddet göremeyince arkadaşlarına onun neden gelmediğini sordu. Onlar da kadının vefat ettiğini söylediler. Bunun üzerine Hz. Muhammed (sav) “Neden bana haber vermediniz!” diyerek sitemde bulundu. Daha sonra kadının mezarına gitti ve onun için dua etti.

Hz. Muhammed’in (sav) bu tavrından çıkarılacak en kapsamlı yargı aşağıdakilerden hangisidir?

• Dini anlatırken insanlar için uygun anları gözetirdi.

•  Konunun daha iyi anlaşılması ve öğrenilmesi için zaman zaman şekiller çizer, benzetmeler yapardı.

•  Heyecan uyandıran, düşündüren ve geçmişten ders almayı sağlayan kıssalar anlatırdı.

•  Konuşurken sesini alçaltıp yükseltir ve mimiklerini yerli yerinde kullanırdı.

Bu bilgilerden Hz. Muhammed (sav) ile ilgili ulaşılabilecek ortak yargı aşağıdakilerden hangisidir?

Hz. Ebu Bekir, kendisine bir mesele getirildiğinde, Kur’an-ı Kerim’e başvururdu. Sorunu çözecek bir delil bulursa ona göre karar verirdi. Eğer çözümü Kur’an’da bulamazsa arkadaşlarına “Bu meseleyle ilgili Resulullah’ın herhangi bir uygulamasını biliyor musunuz?” diye sorardı. Arkadaşları, Hz. Muhammed’den (sav) bilgi aktarırlarsa ona göre davranırdı.

Bu metinden Hz. Ebu Bekir ile ilgili aşağıdakilerin hangisine ulaşılabilir?

Müslümanlar, Hz. Muhammed’in (sav) davranışlarını örnek alarak sosyal bir yapı oluşturmuşlardır. Örneğin Hz. Muhammed’in (sav) sadaka-i cariye ve yardımlaşmayı teşviki, vakıf geleneğinin yaygınlaşmasını sağlamıştır. Ayrıca ticaret ahlakı ile ilgili tutum ve tavsiyeleri, hem üreticinin hem de tüketicinin hakkını korumayı amaçlayan Ahilik teşkilatının ortaya çıkmasına kaynaklık etmiştir.

Bu metinde aşağıdakilerden hangisi vurgulanmaktadır?

I. “Allah adaleti, iyilik yapmayı, yakınlara bakmayı emreder; hayâsızlığı, fenalığı ve haddi aşmayı yasaklar…”

(Nahl suresi, 90. ayet)

II.   “… Kim Allah’ı, meleklerini, kitaplarını, peygamberlerini ve ahiret gününü inkâr ederse derin bir sapıklığa düşmüş olur.”

(Nisâ suresi, 136. ayet)

III.  “… Namaz kılacağınız zaman yüzlerinizi, dirseklere kadar ellerinizi yıkayın. Başlarınızı meshedin, ayaklarınızı da topuk kemiklerine kadar yıkayın…”

(Mâide suresi, 6. ayet)

Numaralanmış ayetlerin konuları aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir?