Tanım
Yazım kuralları, dilin doğru ve anlaşılır bir şekilde yazılması için belirlenmiş kurallardır. Bu kurallar, yazılı iletişimin standartlaşmasını sağlar ve okuyucunun metni daha kolay anlamasını mümkün kılar.
Yazım Kurallarının Önemi
Neden Yazım Kuralları Önemlidir?
- Anlaşılırlık: Metinlerin daha net ve anlaşılır olmasını sağlar
- Profesyonellik: Yazılı iletişimde ciddiyet ve güvenilirlik kazandırır
- Standartlaşma: Dilin ortak kurallarını belirler
- Eğitim: Öğrencilerin doğru yazma becerisi kazanmasını sağlar
- İletişim: Yanlış anlaşılmaları önler
1. Büyük Harf Kullanımı
Büyük harf, cümlelerin başında ve özel durumlarda kullanılır. Doğru büyük harf kullanımı, yazının düzenli ve profesyonel görünmesini sağlar.
Büyük Harf Kullanılan Yerler:
- Cümle Başları: Her cümlenin ilk harfi büyük yazılır
- Özel İsimler: Kişi, yer, kurum adları büyük harfle başlar
- Unvanlar: Sayın, Bay, Bayan gibi unvanlar büyük harfle yazılır
- Kısaltmalar: T.C., TBMM gibi kısaltmalar büyük harfle yazılır
- Kitap ve Eser Adları: İlk harfleri büyük yazılır
Örnekler:
Doğru: “Bugün hava çok güzel.”
Cümle başında büyük harf kullanılmış
Doğru: “Ankara’da yaşıyorum.”
Şehir adı büyük harfle başlamış
Doğru: “Sayın Öğretmenim,”
Unvan büyük harfle yazılmış
Yanlış: “bugün hava çok güzel.”
Cümle başında küçük harf kullanılmış
2. Pekiştirmeli Sözcüklerin Yazımı
Pekiştirmeli sözcükler, anlamı güçlendirmek için tekrarlanan seslerle oluşturulan sözcüklerdir. Bu sözcüklerin yazımında belirli kurallar vardır.
Pekiştirme Türleri:
- m, p, r, s ile pekiştirme: Bitişik yazılır
- Diğer harflerle pekiştirme: Ayrı yazılır
- İkilemeler: Ayrı yazılır
Örnekler:
Bitişik Yazılanlar (m, p, r, s):
bembeyaz, sapsarı, kıpkırmızı, masmavi, tertemiz
Ayrı Yazılanlar (diğer harfler):
çok çok güzel, daha daha iyi, en en büyük
İkilemeler:
ağır ağır, yavaş yavaş, güzel güzel, temiz temiz
Pekiştirmeli Sıfatlar:
bembeyaz elbise, sapsarı güneş, kıpkırmızı gül
⚠️ Önemli Not
Pekiştirmeli sözcüklerde sadece m, p, r, s harfleri ile yapılan pekiştirmeler bitişik yazılır.
Doğru: “bembeyaz, sapsarı”
Yanlış: “bem beyaz, sap sarı”
3. Kısaltmaların Yazımı
Kısaltmalar, uzun kelime veya kelime gruplarının kısaltılmış halidir. Yazım kurallarına uygun kullanımı önemlidir.
Kısaltma Türleri:
Kurum Adları:
T.C. (Türkiye Cumhuriyeti), TBMM (Türkiye Büyük Millet Meclisi)
Unvanlar:
Prof. (Profesör), Dr. (Doktor), Av. (Avukat)
Ölçü Birimleri:
kg (kilogram), m (metre), cm (santimetre)
Yön Adları:
K (kuzey), G (güney), D (doğu), B (batı)
Kısaltma Yazım Kuralları:
- Nokta Kullanımı: Kurum adlarında nokta kullanılır
- Büyük Harf: Kısaltmalar büyük harfle yazılır
- Ek Alma: Kısaltmalara ek getirilirken kesme işareti kullanılır
- Çoğul Eki: Kısaltmaların çoğulu yapılmaz
Doğru Kullanım:
“T.C.’nin, TBMM’de, Prof. Dr. Ahmet Bey”
Yanlış Kullanım:
“TC’nin, TBMMde, Prof Dr Ahmet Bey”
4. Sayıların Yazımı
Sayıların yazımında belirli kurallar vardır. Bu kurallar, sayıların okunabilirliğini ve anlaşılırlığını artırır.
Sayı Yazım Kuralları:
1-9 Arası Sayılar:
Yazıyla yazılır: bir, iki, üç, dört, beş, altı, yedi, sekiz, dokuz
10 ve Üzeri:
Rakamla yazılır: 10, 25, 100, 1000
Para ve Ölçü:
Rakamla yazılır: 5 TL, 10 kg, 3 metre
Tarih ve Saat:
Rakamla yazılır: 15.03.2024, 14:30
Yüzdeler:
Rakamla yazılır: %25, %100
⚠️ Önemli Not
Sayılardan sonra gelen ekler kesme işareti ile ayrılır.
Doğru: “2024’te, 5’te, 10’da”
Yanlış: “2024te, 5te, 10da”
5. Kısaltmalar
Kısaltmalar, uzun kelime veya kelime gruplarının kısaltılmış halidir. Yazım kurallarına uygun kullanımı önemlidir.
Kısaltma Türleri:
Kurum Adları:
T.C. (Türkiye Cumhuriyeti), TBMM (Türkiye Büyük Millet Meclisi)
Unvanlar:
Prof. (Profesör), Dr. (Doktor), Av. (Avukat)
Ölçü Birimleri:
kg (kilogram), m (metre), cm (santimetre)
Yön Adları:
K (kuzey), G (güney), D (doğu), B (batı)
Kısaltma Yazım Kuralları:
- Nokta Kullanımı: Kurum adlarında nokta kullanılır
- Büyük Harf: Kısaltmalar büyük harfle yazılır
- Ek Alma: Kısaltmalara ek getirilirken kesme işareti kullanılır
- Çoğul Eki: Kısaltmaların çoğulu yapılmaz
Doğru Kullanım:
“T.C.’nin, TBMM’de, Prof. Dr. Ahmet Bey”
Yanlış Kullanım:
“TC’nin, TBMMde, Prof Dr Ahmet Bey”
5. De, Mi, Ki’nin Yazımı
“De”, “mi” ve “ki” sözcüklerinin yazımı, anlamlarına göre değişir. Bu sözcüklerin doğru yazımı çok önemlidir.
De, Mi, Ki Yazım Kuralları:
- Bağlaç olan “de/da”: Ayrı yazılır
- Ek olan “-de/-da”: Bitişik yazılır
- Soru eki “mi/mı/mu/mü”: Ayrı yazılır
- Bağlaç olan “ki”: Ayrı yazılır
- Ek olan “-ki”: Bitişik yazılır
“De/Da” Yazımı:
Bağlaç olan “de/da” (ayrı yazılır):
“O da geldi. Sen de mi? Ben de gideceğim.”
Ek olan “-de/-da” (bitişik yazılır):
“Evde, okulda, parkta, bahçede”
Test Yöntemi:
“de/da” yerine “dahi” koyabilirsen ayrı yazılır
“Mi/Mı/Mu/Mü” Yazımı:
Soru eki “mi/mı/mu/mü” (ayrı yazılır):
“Geldi mi? Gidiyor mu? Güzel mi? Büyük mü?”
Ünlü Uyumu:
“mi” – i, ı ile; “mı” – ı, i ile; “mu” – u, o ile; “mü” – ü, ö ile
“Ki” Yazımı:
Bağlaç olan “ki” (ayrı yazılır):
“Öyle ki, demek ki, öyle ki, öyle ki”
Ek olan “-ki” (bitişik yazılır):
“evdeki, okuldaki, parktaki, bahçedeki”
Test Yöntemi:
“ki” yerine “kim” koyabilirsen ayrı yazılır
⚠️ Önemli Not
De, mi, ki yazımında en kolay yöntem test yapmaktır:
De/Da: “dahi” koyabilirsen ayrı yazılır
Ki: “kim” koyabilirsen ayrı yazılır
Mi: Her zaman ayrı yazılır
6. Özel İsimlerin Yazımı
Özel isimler, tek olan varlıkları karşılayan isimlerdir. Bu isimlerin yazımında özel kurallar vardır.
Özel İsim Türleri:
Kişi Adları:
Ahmet, Ayşe, Mehmet Ali, Fatma Hanım
Yer Adları:
İstanbul, Ankara, Türkiye, Avrupa
Kurum Adları:
Türk Dil Kurumu, Milli Eğitim Bakanlığı
Kitap ve Eser Adları:
Sefiller, Çalıkuşu, İnce Memed
Dil Adları:
Türkçe, İngilizce, Fransızca
Özel İsim Yazım Kuralları:
- Büyük Harf: Özel isimler büyük harfle başlar
- Ek Alma: Ekler kesme işareti ile ayrılır
- Çoğul Eki: Özel isimlerin çoğulu yapılmaz
- Sıfat Yapma: Özel isimlerden sıfat yapılabilir
Doğru Kullanım:
“Ahmet’in, İstanbul’da, Türkçe’yi”
Yanlış Kullanım:
“ahmet’in, istanbul’da, türkçe’yi”
Yazım Kuralları – Özet
Yazım Kuralları Tablosu:
| Kural | Açıklama | Örnek |
|---|---|---|
| Büyük Harf | Cümle başlarında ve özel isimlerde | Bugün hava güzel. |
| Pekiştirmeli Sözcükler | m,p,r,s ile bitişik, diğerleri ayrı | bembeyaz, çok çok güzel |
| Kısaltmalar | Büyük harf ve nokta kullanımı | T.C., Prof. Dr. |
| Sayılar | 1-9 yazıyla, 10+ rakamla | beş, 25, 2024’te |
| De, Mi, Ki | Bağlaç ayrı, ek bitişik | O da geldi, evdeki |
Konuyu Test Et
Yazım kuralları konusunu öğrendin! Şimdi bilgilerini test etmek için aşağıdaki butona tıklayarak teste geçebilirsin.